پور سینا یا ابوعلی سینا یا Avicenna

برای آگاهى از مجموعه نوشته های اصیل ابن سینا و نوشته های منسوب به وی، اکنون فهرست جامعى به کوشش یحیى مهدوی در دست است که ما را از همه کوششهای دیگر در این راه بى نیاز مى سازد (مهدوی، فهرست نسخه های مصنفات ابن سینا). در این فهرست 131 نوشته اصیل از ابن سینا و 111 اثر منسوب به وی یا نوشته هایى با عنوانهای دیگر معرفى شده است. ما در اینجا تنها نوشته های چاپ شده و ترجمه شده به زبانهای دیگر ذکر مى کنیم:

1. الشفاء

مهم ترین اثر فلسفى پور سینا است، و بخشهای «طبیعیات» و «الهیات» آن، برای نخستین بار با چاپ سنگى در تهران (1303ق /1886م ) منتشر شد. بخش «منطق» و همه بخشهای دیگر آن از 1952 تا 1983م به مناسبت هزاره تولد ابن سینا، زیر نظر ابراهیم مذکور و به کوشش شماری از محققان دیگر در قاهره منتشر شده است. بخش «برهان» از «منطق» شفا، جداگانه به کوشش عبدالرحمان بدوی در قاهره ، 1954م (چاپ دوم 1966م ) منتشر شده است. متن عربى و ترجمه فرانسوی بخش روان شناسى (کتاب النفس ) شفا را، یان باکوش در دو جلد، در 1956م در پراگ و متن عربى آن را فضل الرحمان در آکسفورد (انگلستان ) منتشر کرده است. ترجمه قدیمى لاتینى آن نیز برای نخستین بار در 1508م در ونیز ایتالیا و چاپ انتقادی جدید آن ترجمه به کوشش سیمون فان ریت در دو جلد زیر عنوان «ابن سینای لاتینى، کتاب درباره روان» در لوون سویس در سالهای 1968 و 1972م همراه مقدمه ای درباره نظریات روان شناسى ابن سینا از ج . وربکه منتشر شده است. دو چاپ انتقادی جدید ترجمه لاتینى «الهیات» شفا نیز به کوشش سیمون فان ریت، با مقدمه ای از وربکه در دو جلد (ج 1، مقاله 4-1 ج 2، مقاله 10- 5 را در بر مى گیرد) در سالهای 1977 و 1980م در لوون سویس انتشار یافته است.

2. النجاه

این کتاب که مطالب آن مختصر و گزیده ای از مطالب شفا است، از مهم‏ترین نوشته های ابن سینا است که فشرده فلسفه وی را در بردارد. نخستین بار در 1331ق /1913م ، به کوشش محیى الدین صبری الکردی و بار دوم در 1357ق /1938م ، در قاهره منتشر شد. چاپ دیگری از آن به کوشش محمدتقى دانش پژوه در 1364ش در تهران انتشار یافته است . بخش «الهیات» آن به وسیله نعمت الله کرم به لاتینى ترجمه و در 1926م در رم منتشر شده است. ترجمه انگلیسى بخش «نفس» (روان شناسى) آن نیز به وسیله فضل الرحمان در کتابش به عنوان «روان شناسى ابن سینا» نخست در 1952م و بار دوم در 1981م در لندن منتشر شده است.

3. الاشارات و التنبیهات

ظاهراً آخرین نوشته ابن سینا و از برجسته ترین آثار اوست . نثر عربى ادبى شیوا از ویژگیهای آن است . نخستین بار به کوشش ژ. فورژه 6 در 1892م در لیدن و دومین بار در 3 جلد (4 بخش) همراه با شرح نصیرالدین طوسى بر آن ، به کوشش سلیمان دنیا میان سالهای 1957-1960م در قاهره منتشر شده است. ترجمه فرانسوی آن به وسیله ابن سینا شناس فرانسوی، آن ماری گواشون در 1951م در پاریس انتشار یافته است.

ادامه مطلب در صفحه 9