خواص دمنوش بادرنجبویه و عرق آن

بادرنجبویه و دمنوش بادرنجبویه در ایران و جهان ، محبوب شده است. بادرنجبویه داروی مورد علاقه ابوعلی سینا هم بود که جهت تقویت قلب و انبساط روح ( آرام بخشی ) تجویز می‌کرده است. سلامت دات لایف با مطالعه منابع علمی ، در مطلب پیش رو سلامت دات لایف به کاربردها و خواص بادرنجبویه می پردازد.

بادرنجبویه یا بادرشبی یا بادرشبو ، از تیره نعناعیان است. طبع بادرنجبویه گرم و خشک است (1). استفاده از این گیاه به عنوان یک داروی ضد افسردگی تا قرن هفدهم ادامه داشت. آزمایش‌های جدید بر روی حیوانات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که این گیاه همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی ( مغز و نخاع ) عمل کرده و به همین دلیل آرام بخش است. مطالعات جدید اثر بخشی عصاره بادرنجبویه رادر درمان موضعی ضایعات ویروسی تبخال تأیید نموده است(2).

دمنوش بادرنجبویه و فواید بی شمار آن

ترکیبات بادرنجبویه :

ترکیبات این گیاه بسیار متنوع است، بادرنجبویه دارای ترپنوئید‌ها (تری ترپینوئیدها، استروئید‌ها، مونو ترپینوئیدها)، فلاوونوئیدها، آلکالوئیدها، لیگنان‌ها، فنول‌ها، کومارین‌ها، سیانوژنیک گلیکوزیدها و برخی مواد دیگر است که در مقالات علمی به 246 ماده بیو اکتیو ( ماده فعال شرکت کننده در واکنش های زیستی ) بادرنجبویه اشاره شده است (3).

فواید باردنجبویه در طب نوین :

بادرنجبویه ( lemon balm ) در پزشکی نوین هم استفاده می شود که به تمامی آنها می پردازیم.

فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی : بادرنجبویه دارای تعداد زیادی آنتی اکسیدان می باشد، که از این طریق می‌تواند رادیکال‌های آزاد را پاکسازی کرده و سلول های بدن و همچنینDNA را از آسیب این مواد مضر دور نگه دارد. این ویژگی در پیشگیری از سرطان و کاهش تکثیر سلول‌های سرطانی و جلوگیری از بدخیم شدن این سلول‌ها نیز نقش دارد(3, 4).

بهبود عملکرد تنفسی : بادرنجبویه می‌تواند در شرایط هایپوکسی (کمبود اکسیژن) از طرق مختلف مقاومت بافت‌های بدن از جمله مغز و عضلات را در این شرایط کمبود اکسیژن افزایش داده و فعالیت آنها را در حالت مطلوب نگه دارد(3) .

تنظیم سیستم ایمنی : این گیاه می تواند در آلرژی‌هایی که هیستامین مسئول آن  است، باعث کاهش علائم  بیماری شده و بسیاری از شاخص‌های التهاب را در بدن کاهش دهد. علاوه بر این در تنظیم تعداد گلبول های سفید نوع لنفوسیت نیز موثر است(3, 5, 6).

سلامت سیستم قلبی عروقی : آنتی اکسیدان نارجِنین موجود در بادرنجبویه می‌تواند در برابر اثرات منفی برخی دارو‌های شیمی درمان  بر قلب نقش محافظتی داشته و از بافت قلبی در برابر این صدمات محافظت کند (3). علاوه برای دانشمندان به این نتیجه رسیدند که آنتی اکسیدان‌های بادرنجبویه می‌تواند باعث کاهش چربی خون، کاهش کلسترول تام سرم، کاهش کلسترول بد ( LDL ) و افزایش کلسترول خوب ( HDL ) در بدن شوند (7).

بادرنجبویه و فشار خون : بادرنجبویه بر فشار خون تاثیری ندارد و داروی مناسبی برای کاهش فشار خون نیست و چای ترش بر بادرنجبویه اولویت دارد. البته بادرنجبویه با کاهش استرس سبب کاهش خفیف تعداد ضربان قلب می شود، و از این طریق تا حد کمی سبب کاهش فشار خون می شود.

فعالیت ضد عفونت و ضد انگلی : تحقیقات دانشمندان نشان داده است که روغن بادرنجبویه فعالیت چندین نوع باکتری عفونت زا را مهار کرده و از تکثیر آنها جلوگیری می‌کند.

مضرات بادرنجبویه :

بادرنجبویه تقریبا عوارضی ندارد. در مواردی که در کوتاه مدت در بزرگسالان استفاده شود ، کاملا بی خطر می باشد. بر اساس مطالعات ، مصرف بادرنجبویه تا 4 ماه بدون عارضه می تواند ادامه یابد. در مورد ایمنی بادرنجبویه در مدت طولانی تر هنوز اطلاعات کافی وجود ندارد استفاده نمی شود.

بعضی از مطالعات نشان می دهند که مصرف بادرنجبویه در کودکان به مدت یک هفته و در کودکان 7 تا 12 سال به مدت یک ماه بدون عارضه می باشد.

در صورتی که برگ خشک گیاه به طور مستقیم مصرف شود، عوارض بادرنجبویه عبارتند از تهوع، استفراغ، درد شکمی، سرگیجه و خس خس سینه.

بادرنجبویه و بارداری و شیردهی : در مورد استفاده از بادرنجبویه در دوران بارداری و شیردهی اطلاعات کافی نیست و پیشنهاد سلامت دات لایف این است که از مصرف محصولات حاوی بادرنجبویه در دوران بارداری اجتناب کنید.

بادرنجبویه و کودکان : بادرنجبویه در سنین کودکی به احتمال زیاد ایمن است در صورتی که به صورت دمنوش یا عرق خوراکی و به مدت کوتاه مصرف شود.

بادرنجبویه و بیهوشی و عمل جراحی : بادرنجبویه ممکن است سبب خواب آلودگی بیش از حد به دنبال گرفتن داروهای بیهوشی شود و لذا استفاده از محصولات بادرنجبویه را حداقل 2 هفته قبل از عمل جراحی قطع کنید.

فواید عرق بادرنجبویه

بخش موثر این گیاه برگ های خشک شده سبز رنگ آن است. این گیاه در آذربایجان ، تهران ، نواحی شرقی ایران کشت می شود. تولید عرق بادرنجبویه با تقلب بسیار همراه است و لذا امروزه بیشتر دمنوش بادرنجبویه استفاده می شود. برای تهیه دمنوش ، یک قاشق غذا خوری برگ خشک بادرنجبویه را با سه فنجان آب دم کنید و یا از دمنوش بادرنجبویه آماده که از برگ های خشک شده تشکیل شده است استفاده کنید. دمنوش بادرنجبویه در درمان بی خوابی موثر است. همچنین دریافت یکبار در روز عرق ترکیبی بادرنجبویه و والرین ( سنبل الطیب ) در مطالعات کشورهای غربی ، برای درمان استرس روزانه موثر گزارش شده است. بادرنجبویه در ترکیب با رازیانه و بابونه در کولیک شیرخواران بسیار موثر بوده است.

 

دمنوش لاغری دکتر مری (  Dr Mary) ، رژیم 21 روزه برای لاغری و چربی سوزی است و این دمنوش مورد تایید وزارت بهداشت است و حاوی بادرنجبویه و اثرات بادرنجبویه است.

 

منابع علمی استفاده شده:

1.  مظفریان و. فرهنگنامه ی گیاهان ایران1390. 198 p.

2.  Schultz V, Hänsel R, Tyler VE. Rational phytotherapy: a physician’s guide to herbal medicine: Psychology Press; 2001.

3.  Zeng Q, Jin HZ, Qin JJ, Fu JJ, Hu XJ, Liu JH, et al. Chemical constituents ofplants from the genus Dracocephalum. Chemistry & biodiversity. 2010;7(8):1911-29.

4.  Jahaniani F, Ebrahimi SA, Rahbar-Roshandel N, Mahmoudian M. Xanthomicrol is the main cytotoxic component of Dracocephalum kotschyii and a potential anti-cancer agent. Phytochemistry. 2005;66(13):1581-92.

5.  Kim S-H, Kim S-H, Kim S-H, Moon J-Y, Park W-H, Kim C-H, et al. Action of Dracocephalum argunense on mast cell-mediated allergy model. Biological and Pharmaceutical Bulletin. 2006;29(3):494-8.

6.  Kim S-H, Shin T-Y. Effect of Dracocephalum argunense on mast-cell-mediated hypersensitivity. International archives of allergy and immunology. 2006;139(2):87-95.

7.  Hajhashemi V, Sajjadi SE, Zomorodkia M. Antinociceptive and anti-inflammatory activities of Bunium persicum essential oil, hydroalcoholic and polyphenolic extracts in animal models. Pharmaceutical biology. 2011;49(2):146-51.