گرسنگی عصبی (Bulimia Nervosa)

گرسنگی عصبی بیماری جدی روانی مرتبط با تغذیه بوده و برخلاف بی اشتهایی عصبی، فرد در آن هر از گاهی (حداقل یکی دو بار در هفته) دچار یک ولع شدید و غیر قابل کنترل در خوردن غذا می شود (تغذیه و زیاد خوردن) و بدنبال آن فرد بدلیل ترس از چاق شدن و احساس گناه، دست به کارهای جبرانی همچون استفراغ کردن، رژیم گرفتن، مصرف داروهای مسهل و یا ورزش شدید می زند. اما با این حال وجود اکثر این بیماران وزن معمولی (و حتی کمی اضافه وزن) دارند (برخلاف بی اشتهایی عصبی که همگی لاغر هستند).

شیوع این بیماری حدود 2 برابر بی اشتهایی عصبی بوده و معمولاً در اواخر بلوغ و بعد از آن شروع شده و در افراد مذکر بندرت رخ می دهد. اختلالات قاعدگی و جنسی در این افراد چندان شایع نبوده و مشکل اصلی این افراد عوارض رفتارهای جبرانی (تخریب دندانها، مشکلات تنفسی، اختلال گوارشی، مشکلات غدد بزاقی و…) آنها است.

نکته: مبتلایان به گرسنگی عصبی بدلیل احساس خجالت، پرخوری را معمولا در خفا و دور از چشم دیگران انجام می دهند و به همین دلیل برخی از بیماران ممکن است گاهی نیمه شب ها بطور خودکار از خواب بیدار شوند (البته به دلایل به ظاهر قابل توجیه همچون تشنگی، یا داشتن دستشویی) و به سراغ یخچال و مواد غذایی (بیشتر بستنی یا کیک و شیرینی) رفته و شکمی از عزا در آورند و در پی آن ممکن است به دستشویی رفته و خود را به استفراغ وا دارند همچنین این افراد تغییرات وزن زیادی دارند (به کرات وزن آنها 5 تا 10 کیلوگرم کم و زیاد می شود). اگر علائم بالا در شما وجود دارد آزمون مشکلات تغذیه ای را انجام دهید و در صورت مثبت بودن به پزشک مراجعه کنید.

هنوز مکانیسم دقیق بیماری شناخته نشده است اما به نظر می رسد به دلایل ارثی و محیطی فعالیت قسمت هایی از مراکز مغز دخیل در اراده ، کنترل خود و لذت و استرس در این افراد به هم خورده است و بدنبال محرک یا استرس های خاصی (در آن افراد خاص) همانند فرد معتادی که مقدار ماده مخدر خونش کم شده است مرکز ولع به غذا شدیداً تحریک شده و شخص را وا می دارد تا بطور غیر معمول اقدام به خوردن کند. به دنبال پرخوری، برخی از نوروتراتسمیترها (خصوصاً اندورفین ها) و هورمونها شدیداً افزایش یافته و اضطراب و استرس فرد فروکش می کند و در این  زمان است که ضمیر سرزنش گر ناخودآگاه به صحنه آمده و احساس گناه و کم ارزشی به شخص دست می دهد و فرد برای تخفیف چنین حس بدو منفی دست به رفتارهای جبرانی می زند.

مقایسه بی اشتهایی عصبی با گرسنگی عصبی

عوارض و اختلالات همراه: مشکلات اصلی این بیماران عوارض بیماری و آن هم بطور غالب رفتارهای جبرانی( خصوصاً استفراغ های عمدی و مکرر و مصرف نابجای داروها) هستند:

عمومی: این افراد بدلیل استفراغ های مکرر با مصرف مسهل ها ممکن است دچار کاهش آب بدن و اختلالات الکترولیتی شده و هر از گاهی احساس سر گیجه ، سبکی سر کنند و یا تپش قلب داشته باشند.

گوارشی: زخمهای دهانی ، پوسیدگی دندانها( اثرات مخرب اسیده معده) پینه زدن یا زخمی شدن بند اول انگشتان(بدنبال تحریک گلو یا انگشت برای ایجاداستفراغ)، ورم غدد بزاقی( خصوصاً غده بنا گوشی)، دل درد، نفخ، اسهال یا یبوست، یافته های ناشایعی نیستند.

ریوی: بدلیل ورود اتفاقاتی محتویات معده به ریه( بدنبال استفراغ های مکرر) این افراد ممکن است به کرات دچار التهاب و عفونت های ریوی شوند.

قاعدگی: حدود نیمی از افراد دچار قطع قاعدگی شده و درصدی نیز دچار اختلال قاعدگی می شوند.

اختلال همراه: بیش از 90% این افراد دچار یک یا چند اختلال ذیل بوده یا می شوند: اختلال اضطراب(از جمله وسواس، تنش پس از فاجعه، اضطراب اجتماعی، انواع هراس و…) افسردگی، اختلال دو قطبی ( افسردگی – شیدایی)، اعتیاد، رفتارهای آنی و ماجراجویانه غیر قابل کنترل، کمبود توجه و تمرکز، اختلال شخصیتی ( خصوصاً مرزی، خودشیفتگی ، وسواس و کمال پرستی) و افزایش خطر خود کشی.

علل و عوامل مستعد کننده: همانند دیگر بیماریهای روانی، گرسنگی عصبی نیز یک بیماری چند عامل بوده و مجموع عوامل ارثی (ژن و دوران جنینی) و محیطی (فرهنگی، اجتماعی و شخصیتی) در آن نقش ایفاء می کنند.

بطور کلی عوامل زیر می توانند زمینه ساز بیماری گرسنگی عصبی باشند.

عوامل خطر ساز: جنس(مونث)، سن(اواخر بلوغ و اوایل جوانی)، سابقه خانوادگی اختلال در غذا خورد، حرمت نفس پایین(خصوصاً ثانویه به سوء استفاده و آزارهای جنسی یا روانی کودکی و نوجوانی، خانواده سرزنش کننده و…) اختلالات احساساتی( اضطراب، وسواس، افسردگی) و مشاغل و حرفه های اجتماعی که فرد بسیار زیر نگاه دیگران قرار می گیرد.

درمان گرسنگی عصبی: خوشبختانه اکثر موارد گرسنگی عصبی به کمک شناخت-رفتار درمانی(همراه با درمان اختلالات همراه) قابل اصلاح است.

منبع: در فکر،ذهن و روان نوجوانان و جوانان چه می گذرد.