کلستریدیوم بوتولینوم بیماری زای درون کنسروها

کلستریدیوم بوتولینوم یک باکتری میله ای شکل بی هوازی است که به شکل هاگ در می آید و قادر است سم تولید کند. این باکتری می تواند مانند یک سلول گیاهی یا یک هاگ زندگی کند. این باکتری قادر است در شرایط بسیار سخت زنده بماند. شرایطی که شاید سلول های گیاهی قادر به زنده ماندن در آن نباشند. در شرایط سخت این باکتری به شکل هاگ در می آید و هر زمان شرایط مساعد شد ممکن است هاگ به شکل یه سلول گیاهی در بیاید. زمانی که سلول مراحل رشد خود را پشت سر بگذراد ، شروع به تقسیم شدن می کند و هرگاه تعداد این سلول ها به حد قابل قبولی رسید و زیاد شد ، باکتری شروع به تولید سم خواهد کرد. این سلول های گیاهی تکثیر شونده همان باکتری کلستریدیوم بوتولینوم است که به گرما و حرارت حساس است و با گرما از بین می رود اما هاگ یا اسپور آن به سختی با گرما از بین خواهد رفت. همان طور که می دانید کلستریدیوم بوتولینوم در کنسروهای خوراکی یافت می شوند. به همین علت است که توصیه اکید بر قرار دادن کنسرو در آب جوش به مدت 30 دقیقه پیش از مصرف می شود. اطلاعات بیشتر را در نوشته کلستریدیوم بوتولینوم بیماری زای درون کنسروها و در سلامت دات لایف دنبال کنید…

انواع کلستریدیوم بوتولینوم

 باکتری کلستریدیوم بوتولینوم قادر به تولید اسپور بوده و می‌تواند با تولید سم کشنده باعث بیماری فلج شل و یا بوتولیسم شود.

گونه های کلستریدیوم بوتولیتم به چهار نوع تقسیم می شوند:

گونه I : توکسین های عصبی A ، B ، F را تولید می کند که روی انسان اثر دارد و با حداقل دمای لازم رشد می کند.

گونه II : توکسین های عصبی A ، E ، F را تولید می کند که روی انسان اثر دارد و با حداقل دمای لازم رشد می کند.

گونه III : توکسینهای C و D را تولید می کند که برای پرندگان ، سمورها و گوساله ها خطرناک است، اما روی انسان تاثیری ندارد.

گونه IV : توکسین G تولید می کند که برای انسان مضر بوده. در حال حاضر ، بوتولینوم تولید کننده توکسین G به عنوان یک گونه متفاوت طبقه بندی شده است. این نوع در انسان ایجاد بیماری نمی کند.

بوتولیسم چیست و چه نشانه هایی دارد؟

بوتولیسم نوعی فلج شل پایین رونده ناشی از نوروتوکسین ترشح شده از کلستریدیوم بوتولینوم است. توکسین بوتولینوم قوی ترین و مرگ بارترین توکوسین دنیاست و فلج ناشی از آن می تواند به دلیل وقفه تنفسی ناشی از فلج عضلات تنفسی باشد. به همین دلیل این بیماری یک اورژانس پزشکی است. بوتولیسم بیماری است که در اثر خوردن سم بوتولینوم ایجاد می شود و در حال حاضر یکی از خطرناک ترین بیماری هایی است که از راه غذا منتقل می شود. این سم، نورون های عصبی را احاطه کرده و پیام های عصبی را بلوکه می کند که در نتیجه، کنترل عضلات از دست شخص خارج می شود. همچنین قدرت بلع ، توانایی باز نگه داشتن پلک چشم ، یبوست مداوم ،اشکال در ادرار کردن و ضعف عضلات تنفسی از دیگر علائم خواهد بود. نوزادان مبتلا علائمی مثل بی‌اشتهائی دارند و گریه و تونوس عضلانی آنها ضعیف است. اگر درمان بموقع انجام نشود این علائم پیشرفت کرده و به فلج پاها ، دستها ، بدن و عضلات تنفسی منجر می‌شود. تنها ۵% از موارد مسمومیت با بوتولینوم به مرگ می انجامد.

سم کلستریدیوم بوتولینوم چگونه فرد را مسموم می کند ؟

مایکوتوکسین ها به دو طریق مستقیم و غیرمستقیم در فرآورده های غذایی وارد بدن می شوند. آلودگی مستقیم در اثر رشد کپک در مواد غذایی و تولید توکسین صورت می گیرد. تقریباً تمام انواع مواد غذایی در طی مراحل تولید، فرآیند، نگهداری یا حمل و نقل نسبت به این نوع آلودگی حساس هستند. آلودگی محصولات غذایی به مایکوتوکسین ها قبل از برداشت محصول یکی از مهمترین راه های ورود کپک ها در زنجیره مواد غذایی است.

بیماری بوتولیسم مربوط به غذاهای آماده شده در گرمای نامناسب و غیرکافی است. عصاره های سلولی خاص و تصفیه شده سمیت کمتری دارند. نوروتوکسین ها توسط روده بالایی جذب شده ، به خون و سپس به اعصاب خارجی منتقل می شود، توکسین فوق به بخش های گیرنده متصل می شود و سپس استیل کولین ( پیامرسان عصبی ) قادر به ایجاد پاسخ کامل نمی باشد. توکسین در غذاها به وسیله ی گرم کردن به مدت حداقل ۳۰ دقیقه غیرفعال می شوند. مقدار بسیار کمی از این سم قادر است بیماری را ایجاد کند.

منابع اسپور یا هاگ کلستریدیوم بوتولینوم

سبزیجات ، ماهی ها ، گوشت قرمز و طیور می توانند منابع اصلی اسپور یا هاگ کلستریدیوم بوتولینوم باشند. کنسروهای کم اسید یا با اسیدیته متوسط برای تولید توکسین مناسب اند و قدرت توکسین تشکیل شده در این مواد نیز با هم متفاوت است. حتی محیط های کشت خوب نیز از نظر قدرت نسبی توکسینی که در آنها تشکیل می شود با یکدیگر تفاوت دارند. افزایش قدرت توکسین های تولید شده در کنسروهای غذایی به ترتیب زیر است:

ذرت > نخود فرنگی > لوبیا سبز > اسفناج.

پیشگیری از ابتلا به سم کلستردیوم بوتولینوم

روشها و دستور العمل های لازم برای جلوگیری از شیوع بوتولیسم :

۱- استفاده از فرآیندهای حرارتی مناسب برای کنسروهای غذایی

۲- دور انداختن تمام کنسروهای باد کرده و فاسد

۳- امتناع از مزه کردن غذاهای مشکوک

۴- ممانعت از مصرف غذاهای پخته شده ای که به خوبی حرارت داده نشده اند.

۵- جوشاندن ماده غذایی مشکوک حداقل به مدت پانزده دقیقه

علاوه بر این از مصرف غذاهای پیش پخته یا خاصی که پس از انجماد، انجماد زدایی شده و در دمای اتاق نگهداری شده اند نیز باید پرهیز کرد. برای پیشگیری از بوتولیسم ناشی از ماهیان دودی توصیه های زیر را باید رعایت کرد:

۱- حفظ شرایط بهداشتی در تمام مراحل تولید و حمل و نقل. ۲- حرارت دادن ماهی به هنگام فرایند دود دهی و یا بعد از آن به گونه ای که سردترین قسمت آن به مدت حداقل سی دقیقه در دمای  بالا باقی بماند. ۳- منجمد کردن ماهی بلافاصله پس از بسته بندی و نگهداری آن به صورت منجمد.

مطالب زیر می تواند هشدارهای لازم در مورد مصرف مواد غذایی آماده مختلف را به شما گوشزد کند:

در مصرف تن ماهی زیاده روی نکنید

اگر در هنگام مسافرت از غذاهای کنسرو شده استفاده می کنید ، نوشته نکاتی مهم برای رعایت بهداشت در مسافرت را مطالعه کنید.