تغذیه در شیمی درمانی

تغذیه در شیمی درمانی که به تغذیه در قبل و حین و به خصوص پس از انجام شیمی درمانی اشاره دارد، تاثیر بسزایی در راحتی بیمار حین شیمی درمانی دارد که برای درمان انواع سرطان مانند سرطان سینه؛ کبد، مثانه و غیره مورد استفاده قرار می گیرد اما این تنها راه درمان بیمار و بهبود بیماری نیست.

 در ادامه مطلب تغذیه در شیمی درمانی باید گفت که پس از انجام این روش درمانی؛ خود بیمار هم باید برای به دست آورن سلامتی خود به عوامل بسیاری توجه کرده و نکاتی در در رابطه با بیماری خود رعایت کند که یکی از مهم ترین این عوامل؛ رعایت تغذیه مناسب است که در ادامه متن به طور کامل به آن خواهیم پرداخت.

عوارض جانبی شیمی درمانی و تغذیه مناسب برای رفع این عوارض

1- کاهش اشتها

درباره شیمی درمانی می توان گفت که کاهش اشتها یکی از عوارض شیمی درمانی است که باعث می شود فرد بی اشتها شده و دچار حالت تهوع، استفرا  و تغییر ذائقه شود در این صورت لازم است که تغذیه ای مناسب داشته باشد که برای رفع این عارضه بهترین متخصصان شیمی درمانی توصیه های زیر را به بیماران می کنند.

• افرادی که دچار کاهش اشتها شده اند بهتر است که به جای قطعات بزرگ غذا به هنگام خوردن غذا از تکه های کوچک استفاده کنند چرا که بلع این تکه ها آسان تر است و در فرد احساس سیری و پری شکم ایجاد نمی کند و قطعات بیشتری از آن ها را خواهد خورد.
• افرادی که به دلیل انجام شیمی درمانی کم اشتها می شوند لازم از مواد غذایی نظیر نان و پنیر،کلوچه، بستنی، کره و… وقتی خارج از منزل هستند استفاده کنند.
• در صورت عدم میل به غذاهای جامد بیشتر از مایعاتی نظیر آب میوه، سوپ، انواع میوه ها و انواع غذا های مناسب و آبکی استفاده کنند و در این راستا در نظر داشته باشند که این مواد حاوی مواد ضروری برای بدن از جمله مواد پروتئینی مواد ویتامینه، مواد معدنی و… باشند تا نیاز بدن آن ها را برطرف کرده و سیستم ایمنی آن ها را تقویت نماید.
• افرادی که شیمی درمانی انجام داده اند لازم است که قبل از خواب از خوراکی های سبک استفاده کنند تا در طول شب بدن آن ها دچار ضعف نشود.

2- کاهش وزن

 یکی دیگر از عوارض جانبی شیمی درمانی کاهش وزن است که افراد زیادی بعد از انجام این روش درمانی به آن دچار می شوند و برای رفع آن می توان از رژیم غذایی دارای پروتئین های مفید و نیز انواعی از مواد غذایی دارای چربی های غیر مضر و چاق کننده استفاده کرد.

3- افزایش وزن

در بعضی از افرادی که شیمی درمانی انجام می دهند؛ افزایش وزن دیده می شود که بهتر است به جای گرفتن رژیم غذایی خود سرانه؛ برای کاهش وزن خود؛ با پزشکان حاذق مانند دکتر موسی زاده که یکی از بهترین متخصصان در زمینه شیمی درمانی است و خدمات بسیاری در زمینه های پزشکی مانند انجام بازسازی پستان و نیز انجام عمل آنکوپلاستی در افرادی که به سرطان پستان مبتلا هستند انجام می دهد؛ مشورت کنند.

معمولا رژیم غذایی زیر برای بیمارانی که دچار چاقی هستند، حین شیمی درمانی توصیه می شود:

• استفاده بیشتر از میوه ها و سبزیجات و غلات در رژیم غذایی خود
• استفاده از گوشت بدون چربی و مرغ بدون پوست و لبنیات کم چرب
• پرهیز از مصرف میان وعده های پرکالری
• پرهیز از مصرف کردن شکر، سس مایونز و سایر مواد چاق کننده

 تغذیه در طول شیمی درمانی

 تغذیه در طول شیمی درمانی برای بیماران بسیار مهم است و باید هدف اصلی بیماری در خوردن غذا، قبل، حین و بعد از درمان حفظ کالری کافی برای ثبات وزن خود باشد، بنابراین لازم است که پروتئین کافی را برای تقویت سیستم ایمنی، بالا بردن توانایی بدن و افزایش تحمل بدن در برابر درمان؛ را روزانه جذب کند. این در حالی است که باید در نظر داشته باشد که گنجاندن دیگر مواد تغذیه ای در برنامه غذایی بسیار مهم می باشد و نیز موارد زیر را مدنظر داشته باشد.

• پذیرای غذا های جدید و مفید باشد .
• در طی درمان سعی کند بعضی از وعده های غذایی را در محیط های آرام، جدید و با تهویه مناسب میل نماید .
• وعده های غذایی خود را در حجم کم و به آرامی صرف کند .
•  هر چند ساعت یکبار حتی اگر احساس گرسنگی نمی کند یک غذای سبک و سالم بخورد .
• سعی کند در محیط های جدید و با تهویه مناسب غذا میل کند .
• قبل از غذا خوردن جهت افزایش اشتها کمی قدم بزند
• در رژیم غذایی خود از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده نماید .
•  در طول روز مقدار زیادی آب و مایعات بنوشد.

مزایای تغذیه در دوران شیمی درمانی

•  در این دوره استفاده زیاد از مایعات به بدن کمک می کند تا با افزایش حجم مدفوع؛ از یبوست جلوگیری شود و نیز با دفع مکرر ادرار از مشکلات کلیوی و مثانه ای جلوگیری شود.
• نوشیدن آب، نوشیدنی های غیرشیرین با طعم های مختلف و بدون کافئین بسیار مفید است زیرا این مایعات سموم احتمالی حاصل از شیمی درمانی را از بدن دفع می کنند .
• مصرف کافی پروتئین در این دوره بسیار مفید واقع شده است زیرا در ساختار عضلات، استخوان، پوست و خون دخالت دارد .و نیز زخم ها را التیام داده و به سیستم ایمنی بدن کمک می کند .
•  مصرف کافی کالری به عنوان سوخت برای انجام تمام اعمال بدن از جمله التیام دادن زخم ها مفید است که از بهترین منبع آن آواکادو و تخم مرغ هستند

نکات قابل توجه برای اطرافیان

اطرافیان بیماری که شیمی درمانی انجام داده است؛ باید برای تغذیه او توصیه های زیر را به خاطر داشته باشند:

1- ذائقه فرد بیمار هر روز تغییر می کند و ممکن است چند روز به علت بی اشتهایی غذاهای مورد علاقه خود را نخورد و زمانی دیگر غذاهایی را که در گذشته علاقه ای به آن نداشته با رغبت میل کند؛ بنابراین باید روزانه میل او به غذا های در دسترس را بررسی کنند.

2- میان وعده های ساده و سریع مانند موارد زیر را همواره در دسترس بیمار قرار دهید تا در صورت تمایل از آن ها میل کند.

• فالوده سیب
• بیسکوئیت،کیک، کلوچه، نان شیرینی
• شیر ساده، شیر کاکائو
• انواع میوه ها به خصوص میوه های تازه
• خشکباری مانند پسته، گردو و کشمش و…
• انواع سالادها و دسرها
• تخم مرغ آب پز
• بستنی، ماست یخ زده و ماست ساده
• شیر میوه ای مانند شیر موز
• نان و کره بادام زمینی
• پیتزا، فرنی، انواع ساندویچ ها
• انواع سبزیجات خام یا پخته
• نان و پنیر
• ذرت و انواع غلات

3- اطرافیان بیمار باید همواره مقدار غذای آماده ای در منزل داشته باشند تا هر زمانی که فرد بیمار تمایل داشت آن را میل نماید.

4- بیماری که شیمی درمانی انجام داده است ممکن است برای چند روز تا زمان کمتر شدن عوارض جانبی این روش درمانی؛ فقط میل به خوردن یک یا دو نوع غذا داشته باشد و یا تمایلی به هیچ نوع غذایی نداشته باشد؛ در این صورت اطرافیان باید او را به خوردن مایعات تشویق نمایند تا بدن آن ها به کلی ضعیف نشود.

5- در طول شیمی درمانی و بعد از آن؛ بیمار را مجبور به خوردن یا نوشیدن نکنید و تنها او را تشویق به خوردن مواد مفید و لازم کنید.

راهکارهایی برای کمک به بازگشت به تغذیه عادی بعد از شیمی درمانی

1- غذاهای ساده و رایج و انواعی که به راحتی آماده می شوند را تهیه کنید.

2- غذا را در حجم کافی و برای دو تا سه وعده تهیه کنید و میل نمایید.

3- گاهی غذاهای آماده و غذاهایی که راحت پخته می شوند خریداری و مصرف کنید تا به موقع خود را تغذیه کنید و گرسنگی شما را اذیت نکند.

4- به عادات و روش هایی که قبلاً در زمان غذا خوردن از آن لذت می بریدید برگردید و دوباره آن ها را آزمایش کنید.

5- گاهی از دوستان یا اعضای خانواده خود را در پخت و پز یا خرید مواد غذایی کمک بگیرید و تنوع به خرج دهید تا از غذاهای مختلف حداقل استفاده را بکنید.