مهر ماه و تعلیم و تربیت

مهر ماه ، ماه فرارسیدن سال تحصیلی و آغاز تلاشهای آموزشی و تربیتی مدارس و دانشگاهها و توجه و اهتمام خانواده ها به موضوع تعلیم و تربیت فرزندانشان است. در مطلب پیش رو ، سلامت دات لایف به اهمیت آموزش و نکات قابل توجه والدین برای آموزش بهتر از مهر ماه امسال می پردازد.

 یکی از مهمترین نیازهای جوامع بشری توجه به موضوع آموزش و تربیت است و در جامعه ای که از امنیت و پویایی برخوردار است محقق میگردد. آموزش به عنوان یکی از مؤلفه ها و مقدمات مورد نیاز پرورش و تربیت مورد توجه میباشد. خوشبختانه در کشور باستانی ایران از دیر باز علم و حکمت مورد توجه بوده و دانشمندان و فلاسفه و شعرای برجسته ای تربیت شده و آثار ارزشمندشان برای ما به ارمغان مانده است. همچنین پیامبر اسلام بر کسب علم و دانش تاکید داشته اند و طلب علم را حتی اگر در چین باشد و همچنین از گهواره تا گور توصیه کرده اند و در قرآن به قلم سوگند یاد شده و بر تزکیه و کسب علم تاکید شده است این مطالب سبب شده که تزکیه و پرورش همراه با طلب علم در این کشور ارزش تلقی گردد و نهادینه شود.

ماه مهر ، ماه آموزش و تعلیم

خداوند پیامبران را براى تربیت انسانها فرستاده است. در قرآن کریم براى تفهیم این موضوع، تزکیه را ارجحتر از تعلیم میداند چون در مقام پرورش و تربیت انسانها، تزکیه بر تعلیم مقدم است یعنى تزکیه را هدف و تعلیم را مقدمه خوانده است. پس از نظر اولویت، تزکیه بر تعلیم مقدم است هر چند از نظر ترتیب و زمان اجرای آن، تعلیم مقدم بر تزکیه میباشد. دلیلش اینست که تزکیه از ناحیه اعمال و اخلاق حاصل مى شود و بنابراین نخست باید به اعمال صالح آگاه و عالم شد و به آنها عمل کرد تا به تدریج تزکیه حاصل شود.

بی‌گمان از منظر انسانى و از نظر اخلاقى، برخى امور و مطالب نیاز به تعلیم دارد و در انتقال آن به دیگران نباید غفلت کرد. انسان به لحاظ اخلاقی مقید است تا مطالب و امورى که در زندگى بشر مفید و سازنده است را به دیگرى بیاموزد. از این رو گفته میشود که آموزش دیگران شامل تعلیم مطالبی است که برای برآورده کردن نیازهاى بشرى لازم است و تعلیم ارزش‌ها و اصول ارزشى از امورى است که انسانها خود را به جهت اخلاقى ملزم به تعلیم آن می‌بینند و در اقدام به آن کوتاهى نمیکنند.
از طرف دیگری همین اصول اخلاقى، برخى از آموزش‌ها را نادرست و خلاف اصول اخلاقى و ارزشى دانسته و تاکید به پرهیز از تعلیم آن دارد. از جمله این مسایل و امور می‌توان به آموزش‌هایى اشاره کرد که موجب آسیب و نابودی خود و یا دیگرى و آسیب وارد کردن به فرد و اجتماع میشود.
در مورد چگونگی آموزش، لازم است که آموزش اخلاق و آداب معاشرت از طریق اولیا در حق فرزند خویش صورت پذیرد. بر خردمندان لازم است که علوم دینى را از اهل آن بیاموزند. تردیدی نیست که آموزش علوم مضر و زیانبار مردود است و انسانها باید از آن پرهیز کنند.
بنابراین لازم است که معلمین و استادان بر اساس شناخت ظرفیت شاگردان و متعلمان، علم و دانش را منتقل کنند و همچنین لازم است که دانشى را که دانش پژوهان می‌آموزند در راه راست و درست و تعالی خود و دیگران استفاده کنند و براى زیان و ضرر زدن به خود و دیگران از آن استفاده نکنند.

خانواده به عنوان نخستین واحد اجتماعی شناخته شده است که انسان در آن پا به عرصه زندگی می‌گذارد و اولین بناهای تربیت و تعلیم در آن شکل میگیرد بنابراین از اهمیت بسیاری برخوردار است. وجود محبت و عاطفه و پرهیز از اختلافات و نابسامانیهای اخلاقی و رفتاری در محیط خانوادگی، زمینه ساز پرورش مطلوب جهت تامین سعادت و خوشبختی فرزندان میشود و عاملی جهت رفع بسیاری از مشکلات و سبب احترام به حقوق دیگران میگردد. عاطفه، عشق و محبت به فرزندان، می‌تواند اراده متزلزل و آشفتگی روحی آنان را مهار و کنترل کند و آنان را به زندگی سعادتمند و موفق امیدوار سازد. نظارت و برنامه ریزی، محبت و صداقت، ایمان و عشق به خوبی‌ها، صمیمیت، وحدت و اتحاد می‌تواند به عنوان عوامل مؤثر در تربیت فرزندان، راهگشای بسیاری از مشکلات باشد.

نظام آموزش و پرورش هر کشوری میتواند به عنوان مهم‌ترین و مؤثرترین نظام پرورشی جهت رشد شخصیت و توانایی های نوجوانان و جوانان محسوب شود. ضرورت توجه به رشد شخصیت و اهمیت آگاهی و پرورش تن و روان دانش‌آموزان موجب گردیده که نظام آموزش و پرورش از حساسیت زیادی برخوردار شود. در صورتی اهداف متعالی مدارس و دانشگاهها تحقق می‌یابد که هماهنگی با دیگر نهادهای اجتماعی از جمله خانواده بوجود آید.‌

دانش آموزان همراه با اعضای خانواده زندگی می‌کنند و با پدر، مادر، خواهر، برادر و… ارتباط ایجاد می‌کنند. خانواده ضمن تعلق به اجتماع و تأثیر پذیرفتن از آن، به عنوان یک واحد اجتماعی برای خودش ویژگی‌هایی دارد و در صورت نامتوازن بودن ویژگی‌های خانواده با ویژگی‌های کلی اجتماع، عملکرد مدرسه با مشکلات و اختلال هایی مواجه می‌شود.
بسیاری از مربیان و متخصصین مرتبط با تعلیم و تربیت، منشاء بسیاری از مشکلات رفتاری و اجتماعی دانش‌آموزان را ناشی از مسایل موجود در محیط خانه و خانواده می‌دانند. الگوهای نامناسب، روابط نادرست عاطفی پدر و مادر، بی توجهی به ارزشهای اخلاقی، ناسازگاری میان اعضای خانواده، افراط و تفریط در حمایت و مراقبت، عدم توجه و نظارت بر دوستان و معاشران و اوقات فراغت فرزندان و بسیاری موارد دیگر از مسایل مهمی هستند که نقش اساسی در ناکامیهای تحصیلی فرزندان دارد.

اضافه بر مواردی که برای آموزش فرزندانمان در خانه و مدرسه انجام میشود محیط دیگری هم وجود دارد که میتواند بسیار تاثیرگذار باشد و آن فضای مجازی و رسانه ها است. مطالب مختلفی را بصورت گسترده ای در فضای مجازی و رسانه ها عرضه و منتشر میکنند بطوریکه در اغلب موارد منبع مطالب نامشخص و جنبه بمباران اطلاعاتی دارد و با اهداف خاصی این مطالب عرضه میشود بگونه ای که در برخی موارد بسیار مخرب میباشد. بنابراین لازم است با بکارگیری روشهای مناسبی اقدام به نظارت بر اعمال و رفتار فرزندان و راهنمایی آنها بشود تا امکان انتخاب مطالب و تاثیر آنها در زندگیشان به نحو مطلوب و مفیدی انجام شود. برای این منظور بایستی از ابزاری استفاده کرد که از بیراهه رفتن فرزندان ممانعت کند.

برخی از مهمترین ابزارهای مورد نیاز تشخیص سلامت و مفید بودن مطالب عبارتند از:

-لازم است که این مطالب، مستند و از غنای مناسبی برخوردار باشند

-بایستی عاری از جنبه های تخریب و تهمت زدن به دیگران باشند

-سازنده و با ارزشهای اخلاقی همسو باشند

-متناسب با نیاز و شرایط سنی و اجتماعی افراد باشند

-با انسجام و همگرایی خانواده مغایرت نداشته باشند

-از فضای مجازی بصورت محدود استفاده شود و اولویت به مطالب آموزشی مدرسه و دانشگاه تعلق گیرد

همراه با رعایت نکات فوق در انتخاب مطالب، توجه به تاثیر اخلاقی و تربیتی آنها در فرزندانمان مورد توجه باشد زیرا هدف، آگاه سازی آنها برای حرکت در مسیر درست و تامین سعادت و سلامتی آنهاست تا زمینه برای موفقیتهایشان فراهم گردد. در این راستا شایسته است که سایر افراد خانواده در اعمال و رفتار و گفتارهایشان دقت نمایند و از فناوریهای فضای مجازی بصورتی که در جهت فعالیتهای حرفه ای و یا در جهت ارتباط با خویشاوندان و افراد موجه و شناخته شده است استفاده نمایند تا الگوی عملی مناسبی برای فرزندان باشند.

پس برای دسترسی به تربیت و پرورش مطلوب فرزندانمان لازم است که از:

1- بدآموزی و ایجاد الگوی مخرب پرهیز نماییم

2- معیارهای مناسبی جهت انتخاب و استفاده از مطالب رسانه ها و فضای مجازی داشته باشیم

3- اولویت آموزشی به مطالب درسی مدرسه و دانشگاه داده شود

4- از نفی مطالب ارزشی و معنویات و اولویت دادن به مادیات پرهیز شود

5-در مواجه شدن با نابسامانیها نسبت به شناسایی علت آن و همچنین تقبیح و نکوهش آن اقدام شود مثلا  قانون را به دلیل زشتی تخلف اشخاص انکار و نکوهش نشود.

پس لازم است به تاثیر محیطهای خانواده و مدرسه و فضای مجازی بر تربیت و رشد فرزندان تاکید و مورد مراقبت قرار گیرد بطوریکه از افراط و تفریط اجتناب شود و در صورت نیاز و ضرورت، از مشاوره و هم فکری متخصصین ذیصلاح بهره گیری شود.

در ابعاد آموزشی مدارس، بایستی ضمن آموزش علوم پایه، تلاش بر آموزش مطالب سودمند با قابلیتهای کاربردی بشود بطوریکه به آموزش مهارتهایی که در زندگی حرفه ای و اجتماعی و اعتقادی مؤثر است اهتمام گردد تا باعث کاهش مشکلات حرفه ای و اخلاقی و افزایش اثربخشی در زندگی حرفه ای و تعاملات اجتماعی شود بنابراین توجه و برنامه ریزی در مدارس برای تربیت و آموزش با هدف انسان سازی، اهمیت دارد به گونه ای که پس از اتمام تحصیلات فرزندان، موفقیتهای آنها را در عرصه های مختلف زندگیشان در پی داشته باشد. برای تحقق این اهداف ضرورت تربیت انسانهای ارزشی و آگاه که از قابلیتهای مهارتی هم برخوردار باشند اجتناب ناپذیر است. یکی از پارامترهای مؤثر در این موضوع پرهیز از محیطهای تجملی و مصرفی و مادی در مدارس است زیرا تاثیر مخرب و غیر ارزشی افکار مادی و مصرفی بر فرزندان از همین مقطع شروع میشود.