سلامت دات لایف سلامت دات لایف با پوشش آخرین اخبار حوزه سلامت و ارائه راهکارهایی برای زندگی سالم با همراهی پزشکان متخصص در بیماری ها دیابت ، سرطان ، تغذیه ، ورزش پوست و مو
به نظر غیرممکن می‌آید که یک ورزشکار سالم و جوان در حین ورزش جان خود را ناگهان از دست بدهد اما این اتفاق می‌افتد. با توجه به مرگ‌های متعدد ورزشکاران جوان آیا بهتر نیست برای جلوگیری از ایست قلبی یک زندگی کم تحرک و بدون ورزش را سرمشق خود قراردهیم؟ می‌گویند وینستون چرچیل، صدراعظم اسبق انگلیس گفته: « ورزش مساوی است با مرگ». چرچیل با این عقیده 91 ساله شد ولی سال‌ها از فشار خون بالا زجر برد و به سکته قلبی و دوبار هم سکته مغزی دچار شد.
باید با تاکید گفت واقعیت خلاف این نظر است. فعالیت بدنی و ورزش به نحو درست از قلب محافظت می‌کند، ریسک بیمار شدن را کاهش می‌دهد و باعث عمر طولانی‌تر می‌شود، به شرط آن که چند قانون ساده ولی مهم را رعایت کنیم. کارشناسان قلب توصیه می‌کنند سه بار در هفته و بهتر از آن پنج بار در هفته حداقل 30 دقیقه ورزش‌های استقامتی با شدت متوسط انجام دهید. (پیاده‌روی ، آهسته دویدن، دوچرخه‌سواری، اسکی ، شنا ، فوتبال و تنیس…). این مطلوب‌ترین روش حفاظت از قلب و بهترین راه پیشگیری از بیماری گرفتگی عروق کرونر قلب است که هر سال علت اصلی ایست قلبی و مرگ ناگهانی یک صدهزار نفر است. ایست ناگهانی قلبی در هنگام ورزش بسیار نادر است، اما هر مرگ ناگهانی – به ویژه در میان جوانان – یک تراژدی است که در اغلب موارد، می‌تواند توسط آزمایشات تشخیصی پیشگیرانه جلوگیری شود.
ایست ناگهانی قلبی در هنگام ورزش
امکان این اتفاق بسیار نادر است واز هر صد هزار نفر برای 2 تا 3 نفر بسته به سن، جنس، و شدت ورزش اتفاق می‌افتد. این ریسک بالا از مرز 35 سالگی افزایش می‌یابد. سه عامل خطر ایست قلبی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند:
– مرد بودن: در مردان، ایست ناگهانی قلبی در ورزش به طور قابل توجهی بیشتر از زنان رخ می‌دهد. ریسک مردان 5 تا 15 برابر بیشتر است.
– سن: خطر مرگ ناگهانی به طور قابل توجهی با سن افزایش می‌یابد. افراد بالای 60 سال 5 برابر بیشتر نسبت به جوانان در خطر هستند.
– شدت فعالیت ورزشی: وقوع مرگ ناگهانی وابسته به شدت فعالیت‌های ورزشی است. بدن انسان ورزش نکرده وغیر آماده در خطر بیشتری است تا بدن آماده یک ورزشکار.
شناسایی خطر
– در کشور آلمان به منظور تشخیص به موقع خطر برای ورزشکاران از سال 1999 برنامه‌های دوره‌ایی تشخیصی-طبی خاص هر گروه ورزشی برنامه‌ریزی شده که اجباری هستند. به طور مثال برای فوتبالیست‌های بوندسلیگای یک و دو آزمایشات داخلی-قلبی سالیانه اجباری است. بررسی کامل قلبی شامل نوار قلب، اکوی قلب، تست ورزش و آزمایشات خون از جمله این ازمایشات غربالگری است. به گفته کارشناسان به این طریق از اتفاقات مرگ‌آور زیادی در حین ورزش جلوگیری شده است.
توصیه‌هایی برای ورزشکاران
– از سلامت خود مطمئن شوید: شروع مجدد ورزش برای کسانی که مدت‌ها کم یا که هیچ ورزش نکرده‌اند مسلما با ریسک بیشتری همراه است. علاوه بر آن فشار ورزشی و شدت انجام فعالیت ورزشی را به آرامی افزایش دهید و در آن سطحی که در گذشته یا که جوانی بدون زحمت ورزش می‌کرده‌اید، شروع نکنید.
-از سن 35 باید به طور منظم چک‌آپ پزشکی داشته باشد، چرا که از این سن، بیماری‌های قلبی، مخصوصا گرفتگی عروق قلب، شایع‌ترین علت مرگ ناگهانی قلبی است. تشخیص به موقع در مطب یک متخصص قلب می‌تواند جان شما را نجات دهد.
– فعالیت جسمی و ورزشی مخصوصا برای کسانی که مبتلا به بیماری عروق کرونری قلب هستند، جزیی مهم از درمان است. مسلما شدت فعالیت و مرز فعالیت ورزشی باید به طور دقیق از جانب متخصص قلب مشخص شود تا بیمار با فعالیت زیادی خود را به خطر نیاندازد.
علائم هشداردهنده را جدی بگیرید
مدت‌ها است با علاقه و زیاد فوتبال بازی می‌کنید. ناگهان بعد از شاید 10 دقیقه بازی حس خفیف تنگی و فشار روی سینه و درد در شانه چپ خود احساس می‌کنید. این درد هر روز خودش را نشان می‌دهد و گاهی شکلش کمی عوض می‌شود. با قطع فعالیت، درد و ناراحتی‌ها هم ناپدید شده و به این دلیل هم اغلب جدی گرفته نمی‌شوند.
آنچه بی‌ضرر به نظر می‌آید، یک علامت هشدار است: تمامی دردها و ناراحتی‌هایی که در حین ورزش جدیدا ظاهر شده یا با زمان بیشتر می‌شوند، باید جدی گرفته شوند و حتما دلیل آن‌ها روشن شود. به علائم زیر باید کاملا با دقت مورد توجه قرار گیرند:
-تنگی نفس حین فعالیت بدنی
-درد قفسه سینه که تحت فعالیت، سرما یا استرس رخ می‌دهد.
-تخلل هوشیاری، مثل سرگیجه، غش کردن و تشنج
-ضربان نامنظم قلبی یا که تپش تند قلب
-اگر ضربان قلب در حالت آرامش، بی‌دلیل بالا می‌رود یا در زمان فعالیت بدنی بیش از اندازه افزایش پیدا می‌کند یا بعد از فعالیت ورزشی، ضربان قلب خیلی دیر به آرامش قبلی باز می‌گردد، باید مورد بررسی قرار گیرد.
– وجود سابقه خانوادگی مرگ بر اثر ایست قلبی جزو علائم مشکوک به بیماری قلبی بر اساس وراثت و ژنتیک است.
دوران نقاهت بعد از بیماری عفونی بدن را جدی بگیرید
ایست ناگهانی قلبی معمولا تقصیر سرنوشت نیست و گناه آن را به گردن انجام فعالیت ورزشی هم نمی‌توان انداخت. از این واقعه می‌توان در اکثر موارد اجتناب کرد. لازم است بدانید چه زمانی باید فعالیت ورزشی خود را کم، محدود یا برای مدتی قطع کنید. یک خطر جدی برای ورزشکاران حرفه‌ایی یا آماتور شروع سریع به فعالیت جسمانی بعد از یک بیماری عفونی همراه با تب است. فراموش نکنید 5 درصد از مرگ ومیر ورزشکاران جوان به دلیل عفونت و ورم عضله قلب است. این بیماری بسیار موذی است، زیرا به سختی قابل شناسایی است و در ابتدا فقط باعث علائم معمل عفونت «خستگی، کسالت و سنگینی» می‌شود.
از جاه‌طلبی بیهوده پرهیز کنید
برای جلوگیری از فشار زیادی به قلب باید فعالیت‌های ورزشی خود را بدون جاه‌طلبی‌های اغراق‌آمیز و شدت آن را با اعتدال و بر مبنی درجه تمرین و قدرت بدنی خود انتخاب کنید. ورزش‌های استقامتی مخصوصا اگر با اعتدال لازم اجرا شوند (پیاده‌روی، آهسته دویدن، دوچرخه‌سواری و یا شنا) مورد توصیه انجمن‌های قلبی هستند. در مقابل، ورزش‌های با توپ مانند فوتبال و هندبال می‌توانند به سرعت باعث فشار به سیستم قلبی و عروقی شوند؛ به طور مثال زمانی که می‌خواهید با جهشی فوق‌العاده به توپ ارسالی برسید یا که در دوئل بر سر توپ با حریف جاه‌طلبی شما از حد سالم آن می‌گذرد.
دوپینگ
دوپینگ هم می‌تواند به مرگ ناگهانی منجر شود. استروئیدهای آنابولیک باعث ضخیم شدن غیرطبیعی عضله قلب و هایپرتروفی بطن چپ می‌شوند که می تواند دلیل ایست ناگهانی قلب باشد. در دهه 60 آمار بالای مرگ و میر به دلیل سو ء استفاده از محرک‌ها آمفتامین و متآمفتامین گزارش شده بود.
نتیجه‌گیری
افرادی که به طور منظم ورزش می کنند، خطر ابتلا به حملات قلبی و بیماری‌های قلبی خود را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند. مرگ ناگهانی قلبی اغلب در نتیجه بیماری‌های قلبی است که به موقع تشخیص داده نشده‌اند. این حالت معمولا قابل پیشگیری است، اگر علائم بیماری در زمان مناسب مورد توجه قرار گیرند و آزمایشات تشخیصی و درمانی لازم سریعا انجام شوند. همه ناراحتی‌های حین وبعد از ورزش باید پیگیری شوند.
نیـم نگـاه
آنهایی که با ورزش مردند
آوریل 2012: بازیکن 25 ساله تیم لیورنو در حین بازی با تیم دلفینوپسکارا دچار ایست قلبی شد. او با وجود تلاش‌های احیای قلبی در مدت زمان کوتاهی در بیمارستان درگذشت.
25 ژانویه سال 2004: بازی تیم‌های بنفیکا لیسبون و ویتوریا گیمارشش. بنفیکا یک – صفر جلو است که ناگهان ستاره 24 ساله این تیم به نام میکلوش فهر لحظاتی قبل از سوت آخر با ایست قلبی به زمین می‌افتد. با وجود تمام تلاش‌های تیم پزشکی او در زمین فوتبال فوت می‌کند.
1390: در مسابقات قهرمانی کیوکوشین کاراته قهرمانی کشور که در تهران برگزار شد، محمود رضا صادق‌نیا، کاراته‌کای با سابقه لرستانی در زمان برگزاری مسابقه فینال وزن منهای 90 کیلوگرم دچار ایست قلبی شد و درگذشت. مرحوم صادق‌نیا 18 سال سابقه ورزشی داشت و در این مدت 10 عنوان در مسابقات کشوری کسب کرده بود.
آوریل 2012: قهرمان جهان شناگر نروژی الکساندر دالی اوئن 26 ساله در حین برگزاری کمپ تمرینی آمادگی برای بازی‌های المپیک تابستانی لندن در آریزونا به دلیل ایست قلبی فوت می‌کند.
ایست قلبی یعنی چه؟
ایست ناگهانی قلبی به مرگ‌هایی گفته می‌شود که به صورت غیرقابل انتظار حدودا در یک ساعت از شروع علائم قلبی رخ می‌دهد. دلیل ایست قلبی در 80 تا 90% از موارد، فیبریلاسیون بطنی است که تپش سریع قلب بین 150تا 300 ضربه در دقیقه است و در عرض چند ثانیه تا چند دقیقه تبدیل به ضربانی کاملا بی‌نظم می‌شود و انقباض عضلات قلب را ایجاد نمی‌کند و فقط یک تپش و تکان سطحی قلب را باعث می‌شود که خونی به ارگان‌های بدن نمی‌رساند. سیستم گردش خون درهم می‌ریزد و مغز به اندازه کافی خون غنی از اکسیژن نمی‌گیرد و در مدت زمان بسیار کوتاه فرد هوشیاری خود را از دست می‌دهد وبدون مقابله و در صورتی که به سرعت درمان لازم انجام نشود، فعالیت مغز خاموش می‌شود و مرگ سریعی رخ می‌دهد.
دلایل عمده ایست قلبی در ورزشکاران
دلیل ایست ناگهانی قلبی در ورزشکاران به ظاهر سالم معمولا یک بیماری تشخیص داده نشده است. در ورزشکاران جوان ، بیماری‌های مادرزادی عضله قلب: کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک(دیواره عضلانی بطن چپ و دیواره بین بطنی دچار ضخیم‌شدگی نامتقارن شده که به کوچک‌شدن حفره بطن و انسداد مسیر خروجی آن به سمت آئورت منجر می‌شود.) در حدود 30 % ، ناهنجاری‌های عروق کرونر( حدود 15 %)و بیماری‌های التهابی قلب (در حدود 5 درصد) شایع‌ترین موارد است. همچنین ، برخورد یک جسم سخت (به عنوان مثال برخورد یک توپ بر روی قفسه سینه ) می‌تواند به آریتمی‌های خطرناک و مرگ ناگهانی قلبی منجر شود (حدود 20 % ). برای ورزشکاران بالای 35 سال مرگ ناگهانی قلبی بیش از همه به دلیل بیماری تنگی عروق کرونر قلب اتفاق می‌افتد.
