چه ورزش هایی برای قلب مفید و چه ورزش هایی مضر هستند

بیماران قلبی عروقی شرایطی دارند که حتما قبل از انجام ساده ترین ورزش ها باید با پزشک شان مشورت کنند. برای بعضی از بیماران قلبی اصلا فعالیت های ورزشی توصیه نمی شود. گروهی از آنها هم باید فعالیت های بسیار محدودی داشته باشند. فعالیت ورزشی ای که برای بیمار توصیه می شود هم باید با توجه به نوع بیماری قلبی او باشد. نخست باید بدانیم بیمار مبتلا به عارضه قلبی در چه وضعیتی قرار دارد و بیماری تا چه میزان پیش رفته و براساس آن نوع فعالیت ورزشی و میزان ورزش را مشخص کنیم.

دکتر محمدرضا رجبی، فوق تخصص قلب و عروق، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد

وقتی ثابت می شود فردی به بیماری قلبی مبتلاست، طبیعی است که دیگر نمی تواند مانند یک فرد عادی فعالیت یا هر رشته ورزشی ای را برای خود انتخاب کند. ثابت شده ورزش همیشه روی قلب و عروق، کاهش فشار و قند خون و جلوگیری از سکته قلبی و… اثری مثبت دارد، اما بیماران قلبی عروقی شرایطی دارند که حتما قبل از انجام ساده ترین ورزش ها باید با پزشک شان مشورت کنند. برای بعضی از بیماران قلبی اصلا فعالیت های ورزشی توصیه نمی شود. گروهی از آنها هم باید فعالیت های بسیار محدودی داشته باشند. فعالیت ورزشی ای که برای بیمار توصیه می شود هم باید با توجه به نوع بیماری قلبی او باشد. نخست باید بدانیم بیمار مبتلا به عارضه قلبی در چه وضعیتی قرار دارد و بیماری تا چه میزان پیش رفته و براساس آن نوع فعالیت ورزشی و میزان ورزش را مشخص کنیم.

طیف وسیعی از بیماران قلبی هستند که بیماری شان چندان جدی نیست و منع ورزشی ندارند. بیمارانی که فشار خون کنترل شده دارند به بیماری های دریچه ای خفیف مبتلا هستند، سابقه عمل جراحی قلب باز یا آنژیوپلاستی دارند، تنگی عروق کرونر دارند و به اختلال های ریتم قلبی خوش خیم مبتلا هستند جزو این گروه اند. چنین بیمارانی با ورزش های معمول و ورزش های تفریحی مشکلی پیدا نمی کنند ولی در بیماری های قلبی پیشرفته باید فعالیت ورزشی محدود و تحت نظارت پزشک معالج باشد. در بیماران با مشکل قلبی حتما باید پایش و برآوردی از وضعیت قلب قبل از اقدام به ورزش به دست آید.

اگر بیماری قلبی دارید، سراغ ورزش حرفه ای نروید

در انجام ورزش های حرفه ای و رقابتی باید شرایط دیگری را در نظر گرفت حتی در صورتی که فرد سالم است و هیچ علامت و نشانه ای از بیماری قلبی ندارد باید تحت پایش قرار گیرد چون ممکن است بعضی از افراد زمینه ای از بیماری قلبی بدون علامت داشته باشند که در فعالیت های ورزشی سنگین و رقابتی دچار حمله و ایست قلبی شوند. ایست قلبی هنگام ورزش را گهگاه از مطالب مطبوعات نیز می شنویم.

کدام ورزش ها برای قلب و عروق فایده دارند؟

بهترین و مفیدترین ورزش برای سیستم قلبی عروقی، ورزش های هوازی است. این ورزش ها شامل پیاده روی، شنا، دویدن ملایم، دوچرخه سواری و ورزش هایی است که آستانه هوازی ما را تقویت می کنند و منجر به تقویت سیستم قلبی عروقی و تنفسی و افزایش طول عمر می شوند. برنامه ورزشی بیماران قلبی باید براساس ملاحظه های ورزشی و پزشکی ورزشی تعیین شود تا بتوانند سیستم قلبی عروقی فعال تری داشته باشند و خطرهای ورزش گریبانگیرشان نشود.

ورزش های ممنوعه بیماران قلبی و عروق

ورزش هایی مانند وزنه برداری که حالت ایستایی و به زور زدن های درجا نیاز دارد اصلا به بیماران قلبی عروقی توصیه نمی شود چون فشار زیادی به قلب و عروق وارد می کنند. همچنین رفتن به جکوزی و سونا که تغییرات همودینامیکی و تغییرات سریع و ناگهانی در سیستم بدن ایجاد می کند یا ورز ش هایی که به حرکات شتابی خیلی سریع نیاز دارد و یکدفعه به سیستم بدن انرژی وارد می کند اصلا توصیه نمی شود. چنین ورزش هایی ممکن است تغییرات ناگهانی در ریتم قلب ایجاد کنند که برای بیمار قلبی خطرناک باشد. یک عادت ناسالم و خطرناک، رفتن داخل جکوزی و سپس وارد شدن داخل آب یخ است. این کار می تواند در بیماران قلبی و حتی افراد سالم باعث سنکوپ یا ایست قلبی شود. این کار، به خصوص برای بیماران قلبی، ممنوع است.

ورزشکاران حرفه ای باید از نظر سلامت قلب ارزیابی شوند

سالانه حدود ۳۶۰ هزار حمله قلبی در ایالات متحده آمریکا اتفاق می افتد که منجر به مرگ بیمار می شود. بیشتر فوت شدگان افراد مسن و فقط تعداد کمی از آنها جوان هستند. ایست قلبی در جوانان اصلا شایع نیست ولی اختلال نهفته ای در جوانان وجود دارد به نام کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک که در آن عضله قلب به طور مادرزادی ضخیم تر از حالت معمولی است. این اختلال کشنده نیست و مشکلی ایجاد نمی کند. فقط وقتی چنین جوانانی ورزش سنگین انجام می دهند یا کار فیزیکی سنگین می کنند ممکن است در یک لحظه قلب توان پمپاژ کافی خون به اعضا را نداشته باشد و فرد دچار ایست قلبی شود. بنابراین بهتر است همه جوانانی که قصد دارند ورزش حرفه ای را آغاز کنند قبل از این کار از نظر قلبی پایش شوند.

نگاه دوم

دکتر حمیدرضا حق جو، فیزیوتراپیست، توانبخشی قلبی پس از سکته قلبی

فیزیوتراپی قلب مهم ترین بخش توانبخشی است. توانبخشی قلب و عروق توانسته ۲۶ درصد، مرگ و میر بیماران را کاهش دهد. هدف اصلی از فیزیوتراپی این است که سطح سلامت بیمار را ارتقا دهیم و او را به زندگی معمول برگردانیم. این کار نقش مهمی در کاهش زمان بستری بیمار و همچنین کاهش هزینه دارد. توانبخشی قلبی برای ۳ گروه از بیماران انجام می شود: آنهایی که جراحی شده اند، آنهایی که سکته قلبی داشته اند و آنهایی که به بیماری قلبی ای مبتلا هستند که اگر درمان نشود ممکن است کارشان به جراحی، سکته و… بکشد. فیزیوتراپی قبل از عمل جراحی، بعد از جراحی یا بستری در بیمارستان و بعد از ترخیص انجام می شود. آموزش ها شامل آگاه سازی بیماران برای تغییر شیوه زندگی و آشناسازی آنها برای خودمراقبتی بعد از جراحی است. بعد از ترخیص نیز به بیماران آموزش داده می شود با توجه به توان قلب و عروقی شان چگونه راه بروند و فعالیت کنند.

ورزش هایی نیز برای بیماران توصیه می شود تا بتوانند عضلاتشان را تقویت کنند. فیزیوتراپی قلبی معمولا ۶ ۲ هفته بعد از ترخیص بیمار انجام می شود. بیماران بعد از ترخیص باید فعالیت های روزمره خود را به آرامی از سرگیرند. قدم برداشتن و اینکه بیمار با چه سرعتی راه برود به وی آموزش داده می شود. همچنین فعالیت روی پله ها و اینکه در روز بیمار حق دارد چند پله را بالا و پایین برود (البته تعداد پله ها به تدریج افزایش پیدا می کند) نیز آموزش داده می شود. برای بیماران ورزش هایی هم در نظر می گیرند تا بتوانند عضلات بدنشان را تقویت کنند طوری که از فشار روی سیستم قلبی تنفسی کاسته شود. بیمار می تواند فعالیت هایی مانند آب دادن به گل ها، باغبانی، بلند کردن اشیا و رانندگی را با توجه به نظر پزشک متخصص قلب و عروق و فیزیوتراپیست آغاز کند. درنهایت اینکه پزشک تعیین می کند بیمار چه موقع می تواند به شغل قبلی خود برگردد و آیا لازم است شغل خود یا بخشی از شغل را که برای قلب صدمه ایجاد می کند را عوض کند.