ضربان ساز (پیس میکر) یا باطری قلب یک دستگاه کوچک است که از طریق یک سیم مخصوص به قلب متصل و خود باطری در زیر پوست ، در قسمت بالای سینه قرار می گیرد تا به کنترل ضربان نامنظم قلب کمک کند. این دستگاه با استفاده از پالس های الکتریکی، قلب را تحریک میکند تا با تعداد ضربان طبیعی بتپد. از ضربان سازها برای درمان آریتمی استفاده میشود.
آریتمی اشکال در ضربان قلب می باشد. در طول یک آریتمی، قلب می تواند با سرعت زیاد، خیلی آهسته، و یا یک ریتم نامنظم بزند. یک ضربان قلب که بیش از حد سریع است تاکی کاردی نام دارد. یک ضربان قلب که خیلی آهسته است برادی کاردی نام دارد.
در طول یک آریتمی، قلب ممکن است قادر به پمپ کردن خون به اندازه کافی در کل بدن نباشد که می تواند باعث علائمی مانند خستگی، تنگی نفس، یا غش شود. آریتمی شدید می تواند به اندام های حیاتی بدن آسیب برساند و حتی ممکن است باعث از دست دادن هوشیاری یا مرگ شود.
باطری قلب می تواند برخی از علائم آریتمی، مانند خستگی را کاهش دهد. همچنین می تواند به کسی که ضربان نامنظم دارد کمک کند تا زندگی فعال تری داشته باشد.
تست های تشخیص آریتمی
تستهای زیادی برای تشخیص آریتمی ها وجود دارد که ممکن است پزشک یک یا چند مورد از آنها را توصیه کند که عبارتند از:
– نوار قلب
– هولتر مانیتورینگ
– اکوکاردیوگرافی
– مطالعه الکتروفیزیولوژی
– تست ورزش
ضربان ساز (پیس میکر) چگونه کار میکند؟
یک ضربان ساز (پیس میکر) از یک باطری، یک ژنراتور رایانهای و سیمهایی که روی نوک آنها حسگرهایی قرار دارد، تشکیل شده است (به حسگرها الکترود گفته میشود). باطری، برق ژنراتور را تأمین میکند و هر دو در یک محفظه فلزی قرار دارند. سیمها، ژنراتور را به قلب متصل میکنند.
ضربان سازها (پیس میکرها) به کنترل و نظارت بر ضربان قلب بیمار کمک میکنند. الکترودها فعالیت الکتریکی قلب را تشخیص داده و از طریق سیمها، اطلاعات مربوطه را به رایانه موجود در ژنراتور میفرستند.
اگر ریتم قلب بیمار غیرطبیعی باشد، رایانه به ژنراتور دستور میدهد پالسهای الکتریکی به قلب ارسال کند. پالسها از طریق سیمها به قلب میرسند.
رایانه ضربان ساز فعالیت الکتریکی قلب و ریتم قلب را نیز ثبت میکند. پزشک با استفاده از این اطلاعات ثبت شده باطری قلب (پیس میکر) را تنظیم میکند تا متناسب با نیاز بیمار کار کند.
انواع باطری قلب
پیس میکرها یا باطری های قلب که برای تحریک ضربان الکتریکی و یا تنظیم همزمان انقباض قلب استفاده می شوند، چندین نوع هستند. انواع باطری های قلب شامل: پیس میکرهای تک حفره ای، پیس میکرهای دو حفره ای، پیس میکر های CRT یا سه حفره ای و در نهایت ابزارهایی تحت عنوان ICD (کاشتنی با هدف القا شوک در داخل عضله جلوی سینه) هستند.
تعویض باطری قلب
عمر باتری قلب : باطری قلب بسته به میزان فعالیتش بین ۵ تا ۱۵ سال و بطور متوسط ۶ تا ۷ سال دوام دارد. پزشک باید پیش از اتمام عمر باطری آن را به همراه ژنراتور تعویض کند.
جراحی مورد نیاز برای تعویض باطری قلب و ژنراتور از جراحی برای نصب باطری اولیه راحت تر است.
پزشکان در موارد زیر هم استفاده از باطری قلب را توصیه می کنند:
پیری یا بیماری قلبی که توانایی گره سینوسی برای تصحیح ریتم ضربان قلب را از بین برده باشد.
بیماری که پیش از این برای درمان نوعی آریتمی به نام فیبریلاسیون دهلیزی تحت درمان قرار گرفته باشد.
بیماری که باید برخی داروهای قلب مثل بتا بلاکر ها را مصرف کند؛ زیرا این داروها میتوانند ضربان قلب را بیش از اندازه کند کنند.
بیماری که غش کند یا سایر علائم کندی ضربان قلب را داشته باشد.
بیماری که دارای اشکال در عضله ی قلبی باشد که باعث شوند سیگنال الکتریکی خیلی کند از میان عضله قلب عبور کند.
افراد مبتلا به برخی از بیماریهای قلبی ارثی یا مادرزادی یا افرادی که عمل جراحی پیوند قلب داشتهاند.
آیا موبایل و مایکروفر و لوازمی از این قبیل، کارکرد باطری قلب را مختل می کنند؟
نه! شما می توانید بدون اینکه دچار مشکل خاصی شوید، از تلفن همراه استفاده کنید. البته بعضی دستگاه های ضربان ساز قدیمی ممکن است با تلفن همراه تداخل داشته باشند که در این مواقع می توانید از پزشک خود اطلاعات لازم را کسب کنید.
معمولا بعد از قرار دادن باطری قلب به بیمار یک دفترچه راهنما داده می شود که اطلاعات دقیق و مفیدی در آن وجود دارد.
استفاده از اغلب وسایل برقی خانگی که نقص فنی نداشته باشند، مثل مایکروویو، تلویزیون و ویدئو بی خطر است. اگر ماشین ریش تراشی یا برخی وسایل الکتریکی دیگر مستقیم روی دستگاه ضربان ساز قرار گیرند، ممکن است عملکرد دستگاه پیس میکر را تحت تاثیر قرار دهند.
وسایل اداری و اغلب وسایل پزشکی نیز بی خطر هستند. دستگاه ضربان ساز حین عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه یا دندان ها، سونوگرافی، سی تی اسکن، ماموگرافی و فلوروسکوپی به خوبی کار خواهد کرد.
آیا فردی که باطری گذاشته، کارکردن باطری را حس می کند؟
افراد نمی توانند موج الکتریکی ناشی از دستگاه ضربان ساز را احساس کنند. موج الکتریکی یک دستگاه ضربان ساز بسیار کوچک است. اگر شما آن را احساس کردید، پزشکتان با تغییر برنامه ریزی دستگاه ضربان ساز می تواند آن را برطرف کند.
از ما زیاد پرسیده می شود که هزینه عمل باطری قلب چقدر است؟
باید خدمت این بزرگواران عرض کرد، نمی شود هزینه دقیقی مشخص کرد، چراکه نوع باطری قلب هر شخص می توانند متفاوت و پوشش بیمه هم می تواند در هزینه ها تاثیر زیادی داشته باشد.