جداشدگی شبکیه چشم یا پارگی پرده شبکیه

جداشدگی شبکیه چشم یا پارگی پرده شبکیه چیست؟ شبکیه داخلی ترین بخش از کره چشم را تشکیل می دهد و حاوی نورون های عصبی و سلول های گیرنده نور می باشد. شبکیه در واقع نور را به پیام عصبی تبدیل کرده و آن را با استفاده از نقطه ای به نام نقطه کور به مغز می فرستد. مغز تمامی پیام های دریافتی را پردازش می کند و در نهایت با همکاری دو ارگان مغز و چشم شما قادر به دیدن خواهید بود. شبکیه ساختار پرده مانندی دارد که نور پس از عبور از عدسی چشم روی این پرده متمرکز می شود تا توسط سلول های عصبی به مغز فرستاده شود. دقیقا مثل دوربین عکاسی. حالا جداشدگی شبکیه چشم یا پارگی پرده شبکیه چه مشکلاتی را به وجود خواهد آورد؟ با سلامت دات لایف همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در این خصوص به دست آورید…

جداشدگی شبکیه چشم به چه معنا است؟

شبکیه یک بافت عصبی حساس به نور است که به صورت یک لایه نازک در داخل بخش پشتی کره چشم قرار گرفته است و نور را به پیام های عصبی تبدیل کرده سپس به مغز می فرستد. بنابراین شبکیه یک نقش کلیدی در فرایند بینایی دارد. پرده شبکیه بیشتر اکسیژن و مواد مصرفی خود را از یک لایه عروقی به نام مشیمیه (کوروئید) دریافت می کند که دور تا دور شبکیه را احاطه کرده است. به بیان دیگر مشیمیه بافت غذارسان به شبکیه می باشد.

هر گاه ارتباط شبکیه به دلیل کمبود اکسیژن و مواد غذایی با مشیمیه زیرین قطع شود، شبکیه کارکرد خود را از دست می دهد و فرد دچار مشکل بینایی می شود؛ به علاوه اگر این وضعیت طول بکشد بافت های شبکیه به تدریج می میرند یا اصطلاحا دچار نکروز می شوند که یک وضعیت غیر قابل برگشت است. به همین دلیل جدا شدگی شبکیه یک اورژانس چشم پزشکی تلقی می شود.

بیماری مگس پران و ارتباط آن با جداشدگی شبکیه

سوراخ شبکیه معمولاً در اثر کشش ناگهانی بخشی از شبکیه ایجاد می شود. کره چشم به طور طبیعی توسط ماده ژله مانندی به نام زجاجیه پر شده است. در سنین کودکی و جوانی زجاجیه قوام نسبتاً زیادی مثل سفیده تخم مرغ دارد و در نتیجه تحرک زیادی ندارد و با فشاری که در داخل به شبکیه وارد می کند آن را سر جای خود، چسبیده به دیوار خارجی چشم نگه می دارد، به علاوه در سنین جوانی زجاجیه در برخی از مناطق اتصالات محکمی به شبکیه دارد.

به تدریج و با افزایش سن زجاجیه قوام خود را از دست می دهد و حالت شل و آبکی پیدا می کند، در نتیجه هم میزان حرکت آن زیاد می شود و هم اتصال آن به شبکه سست می شود. در این حالت معمولاً بخش های عقبی زجاجیه از شبکیه جدا می شود، این حالت را جدا شدگی زجاجیه خلفی (posterior vitrous detachment) می گویند که حالت بسیار شایعی است و در نهایت در اکثر افراد مسن اتفاق می افتد.

جدا شدگی زجاجیه خلفی به خودی خود بی خطر است و فقط باعث ایجاد مگس پران (وجود یک سایه متحرک در میدان بینایی) می شود، اما گاهی اوقات در زمان جدا شدن زجاجیه از شبکیه، بخشی از شبکیه نیز کشیده می شود و یک پارگی یا سوراخ در شبکیه ایجاد می شود. از آنجا که سوراخ پرده شبکیه زمینه ساز اصلی جدا شدگی شبکیه است ، درمان بیماری مگس پران پس از معاینات پزشک یک ضرورت محسوب می شود.

جداشدگی شبکیه چشم به چند صورت اتفاق می افتد

1- نوع اول که بسیار شایع تر از بقیه انواع است، بر اثر ایجاد سوراخ در شبکیه پدید می آید، به این صورت که پس از ایجاد سوراخ در شبکیه، زجاجیه (مایع داخل چشم) که حالت آبکی پیدا کرده، از راه سوراخ به پشت شبکیه نفوذ می کند و آن را از لایه های خارجی تر جدا می کند. اکثراً این سوراخ به دنبال جدا شدن مایع سفت زجاجیه از پرده شبکیه ایجاد می شود. یکی از علایم شایع در مراحل اولیه مگس پران و جرقه است.

2- نوع دوم که جدا شدگی کششی نام دارد، وقتی اتفاق می افتد که رشته های زجاجیه یا بافت های غیر طبیعی از سمت داخل شبکیه را تحت کشش قرار دهند و آن را از روی بافت های زیرین بلند کنند. این حالت بیشتر در افراد دیابتی اتفاق می افتد.

3- نوع سوم جدا شدگی شبکیه که چندان شایع نیست، بر اثر تراوش یا ترشح غیر طبیعی مایع در حد فاصل شبکیه و بافتهای زیرین اتفاق می افتد. این حالت معمولاً ناشی از التهاب ، خونریزی یا توده های غیر طبیعی داخل چشم است و بندرت به صورت خود به خودی اتفاق می افتد.

چه عواملی باعث جداشدگی شبکیه می شوند؟

عوامل مختلفی باعث افزایش خطر ابتلا به جداشدگی شبکیه می شوند. مهم ترین این عوامل عبارتند از:

– سن : جداشدگی شبکیه به صورت خودبه خودی در افراد زیر 40 سال نادر است و معمولا در افراد بالای 50 سال رخ می دهد.

– نزدیک بینی شدید : در این حالت پرده شبکیه نازک و آسیب پذیر است و احتمال ایجاد سوراخ و پارگی در آن بیشتر از حالت عادی است.

– سابقه جراحی چشمی

– دیابت ( رتینوپاتی دیابتی و چگونگی آسیب به چشم پس از ابتلا به دیابت )

– سابقه خانوادگی ابتلا به جداشدگی شبکیه و یا سابقه این بیماری در یک چشم دیگر فرد

– ضربه شدید به سر و صورت یا چشم

– بیماری ، التهاب یا تومور داخل چشمی

علائم جداشدگی شبکیه چشم

• جرقه‌ های‌ نورانی‌ در میدان‌ دید
• نقاط‌ شناور در میدان‌ دید
• تاری‌ دید
• موج‌ دار دیدن‌ تصاویر (گاهی‌)
• از دست‌ دادن‌ تدریجی‌ بینایی‌ ( از آنجا که‌ این‌ حالت‌ بسیار آهسته‌ بروز می‌کند بیمار ممکن‌ است‌ متوجه‌ آن‌ نشود )

باید توجه داشت که جداشدگی شبکیه باعث درد یا قرمزی چشم نمی شود و در مراحل ابتدایی هیچ تغییری در ظاهر چشم ایجاد نمی کند. بنابراین در صورت بروز هر یک از مشکلات فوق، فورا به چشم پزشک مراجعه کنید.

درمان جداشدگی شبکیه چشم و مراقبت های پس از جراحی

تشخیص‌ جداشدگی شبکیه براساس‌ معاینه‌ افتالموسکپی‌ چشم‌ است. درمان‌ به‌ موقعیت‌ و شدت‌ جداشدگی‌ شبکیه بستگی‌ دارد. در صورت‌ ضربه‌ به‌ چشم‌ ممکن‌ است‌ استفاده‌ از محافظ‌ چشم‌ لازم‌ باشد. البته جراحی جهت‌ برقراری‌ اتصال‌ مجدد شبکیه‌ به‌ بافت‌ های‌ زیرین‌ با استفاده‌ از اشعه‌های‌ لیزر مخصوص‌ یا سرمادرمانی‌ (با استفاده‌ از درجه‌ حرارت‌ زیر نقطه‌ انجماد) یا با تغییر شکل‌ چشم‌ (گاهی‌) انجام‌ می‌گیرد اما پس از جراحی بسته نگهداشتن چشم ها تا به پایان رسیدن دوران نقاهت ، استفاده از عینک‌‌ با‌ شیشه‌ تیره، نمالیدن چشم‌ها‌، اجتناب از خم و راست شدن و بلندکردن وسایل سنگین و مصرف قطره‌های‌ چشمی‌ گشادکننده‌ مردمک‌ به توصیه پزشک ، دوره‌ درمان‌ پس‌ از جراحی‌ را کاهش‌ می‌دهد.