ظروف مسی و باورهای غلط طبخ غذا در این ظروف

ظروف مسی تا چه اندازه می توانند موجب سلامت و بهبود طبخ غذا شوند؟ در بدن یک فرد سالم می بایست بین 150-100 میلی گرم مس وجود داشته باشد. مس در طبیعت به صورت گسترده و وسیع وجود دارد اما در بدن ما مس تولید نمی شود. بنابراین مس مورد نیاز بدن می بایست از طریق رژیم غذایی وارد بدن شود. کمبود شدید مس معمولأ نادر است و در شرایط خاص و در ابتلا به بیماری هایی از جمله نفروزیس و ویلسون دیده می شود. اما افزایش مس در بدن نیز می تواند عوارض منحصر به فرد خود را داشته باشد. سلامت دات لایف قصد دارد در جریان این نوشته ظروف مسی و باورهای غلط طبخ غذا در این ظروف را به شما معرفی کند.

مس در همه سلول های بدن انسان یافت می شود. این ریز مغذی یک عنصر ضروری برای تولید ملانین در پوست انسان می باشد. ملانین مسئول ایجاد رنگ در چشم، مو و پوست می باشد. مس یک آنتی اکسیدان قوی است؛ به این ترتیب که رادیکال های آزاد را از بین می برد و از آسیب های سلولی جلوگیری می کند. به نظر می رسد که مس اثرات ضد سرطانی نیز دارد. تعادل مس در بدن ممکن است به دلیل دریافت بیش از حد غذاهای پر فیبر ، آهن زیاد و یا ویتامین C بالا به هم بخورد.

افزایش مس در بدن به چه دلیل اتفاق می افتد؟

* دریافت بیش از اندازه آن که این مساله بیشتر در نتیجه پخت و پز و تهیه غذا در ظروف مسی رخ می دهد.

* به همراه بیماری های حاد و مزمن مانند سرطان خون ، بیماری هوچکین ( سرطان غدد لنفاوی ) ، کم خونی شدید ، هِموکروماتوزیس (بیماری که در آن جذب و ذخیره آهن بالا می رود و موجب آسیب به اندام های بدن، بی رنگی پوست و دیابت می شود) ، انفارکتوس میوکارد ( سکته قلبی ) و پرکاری غده تیروئید.

کبد مهم ترین منبع ذخیره مس در بدن می باشد. مقدار بسیار کمی مس در خون نیز یافت می شود. مس موجود در مغز و کبد جنین و نوزاد بیشتر از افراد بالغ است. این میزان بالاتر مس، برای پیشگیری از کمبود آن در دوران شیرخوارگی است. مس به عنوان کاتالیز کننده ی فعل و انفعالات شیمیایی مربوط به ساخت هموگلوبولین (جزء حمل کننده اکسیژن خون) عمل می کند.

بیشترین غلظت مس موجود در بدن، در کبد و قسمت های اصلی سیستم عصبی مرکزی مخصوصا مغز یافت می شود. مس در کبد ذخیره شده و از طریق اسیدهای صفراوی دفع می شود. مس باید در بدن با یک پروتئین ترکیب شود تا قابل استفاده گردد.

ظروف مسی و باورهای غلط طبخ غذا در این ظروف

 ظروف شیشه ای و پیرکس بهترین ظروف طبخ غذا هستند چرا که هیچ واکنشی با غذا نمی‌دهند ولی بقیه ظروف از جمله آلمینیومی، روحی، مسی، تفلن، چدن، ملامین و غیره عناصر تشکیل دهنده خود را هنگام پخت وارد غذا می‌ کنند که خود ممکن است موجب بروز بیماری شود.

مدتی است که بسیاری از افراد پخت غذا در ظروف مسی را توصیه می‌کنند اما باید دید که پخت غذا در این ظروف تا چه اندازه فایده و عوارض خواهد داشت.

مصرف غذا در ظروف مسی اگر بیش از حد باشد موجب وارد شدن مس به بدن می‌شود و در دراز مدت موجب عوارضی مانند افسردگی، بی‌خوابی، بیش فعالی در کودکان و عوارض دیگر می‌شود از آن طرف هم کمبود مس در بدن خود بیماری‌هایی ایجاد می‌کنند. تهی سازی و تخلیه اکسیژن در سلول‌ها، کاهش HDL کلسترول، مشکلات پوستی، التهاب قوزک پا، کم خونی، کم شدن آنسفالین‌های مغزی و توهم‌ های شنوایی از جمله این بیماری ها هستند.

تفکر غلطی که در این خصوص وجود دارد این است که برخی افراد تصور می‌کنند که از طریق ظروف طبخ غذا مانند ظروف مسی می‌توانند مواد مغذی به بدن برسانند.

اگر مس بیش از نیار بدن وارد بدن شود در کبد رسوب کرده و مسمومیت ایجاد می‌کند همچنین تجمع مس در بدن موجب بروز تهوع و سر درد می‌شود. مس اگر وارد غذا شود جذب کلسیم و آهن را مختل می‌کند. ظروف مسی باید لعاب داشته باشد و ظروف مسی قدیمی که لعاب ندارد پخت غذا در آن ها صحیح نیست.

 پوشاندن ظروف مسی با قلع یا سایر مواد خوب است، اما باید مراقب بود که حتی ظروف قلع‌ اندود با کوچک‌ترین خراش قلع‌شان از بین می‌رود و موجب آزاد شدن مس در غذا خواهد شد. در نگهداری ظروف مسی باید دقت فراوان شود که هیچ آسیبی نبیند.

مس با غذاهای اسیدی واکنش می‌دهد. اگر ظروف مسی با لایه‌ای از یک فلز دیگر مثل قلع یا فولاد ضد زنگ یا نیکل پوشانده شود از ورود مس به غذا جلوگیری شده و از عوارض افزایش غلظت مس در خون (تهوع، استفراغ و اسهال) کاسته خواهد شد.

سایت رسمی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) که معتبرترین مرجع برای مواد دارویی و غذایی است نیز استفاده از ظروف مسی را مضر می‌داند و استفاده از آن را برای پخت و پز به ویژه غذاهایی که ماهیت اسیدی دارند باعث ایجاد مسمومیت با مس عنوان کرده است.

ظروف مسی در طب سنتی

در دیدگاه طب سنتی ظروف سنگی و سفالی و لعابی و گلی بهترین ظروف برای طبخ غذا هستند. حکیم محمد ارزانی، از بزرگترین حکمای طب ایرانی در کتاب مفرح القلوب می گوید: « طبخ طعام در انای نحاس ( ظرف مسی ) خوب نیست مخصوصاً اگر مدت زمان پخت زیاد باشد و نیز غذا چرب و ترش باشد.

قلع اندود کردن ظروف مسی اگرچه مضرت آن را کم می‌کند ولی بطور کامل زیان آن را برطرف نمی‌کند. حکیم محمد ارزانی قلع اندود کردن مکرر را توصیه نمی‌کند . ایشان مداومت در مصرف ظرف مسی را موجب ایجاد جذام دانسته اند. بهترین ظروف از دیدگاه ایشان ظروف آبگینه (پیرکس امروزه) و چینی است.

در کتاب مخزن الادویه، تألیف حکیم عقیلی خراسانی؛ دانشمند و طبیب بزرگ قرن 12 هجری قمری، که از کاملترین و جامعترین مجموعه دارویی در میراث طب سنتی ایران است، آمده آشامیدن غذاهای ترش، لبنیات و گوشت‌ها، در ظرف مس بی قلع خصوصاً آنکه مدتی در آن مانده باشد بسیار مضر است و باعث ایجاد بیماری برص (نوعی لکه‌های پوستی) می‌شود.

شیخ الرئیس نیز در کتاب قانون گفته است: «واجب است که پرهیز کنید از طبخ آنچه که شور یا چرب و یا شیرین است مانند گوشت و لبنیات و آنچه که ترش است در ظروف مسی و حتی آشامیدن در این ظروف زیرا که بدون تردید زنگار می بندد و زنگار نیز سم قاتل است.»