آفتاب سوختگی و درمان و پیشگیری

آفتاب سوختگی به پوست قرمز و گاهی متورم شده و دردناک گفته می شود. این عارضه با در معرض قرار گرفتن بیش از حد پوست بدون محافظ، در برابر نور خورشید و اشعه ماورای بنفش آن، ایجاد می شود. آفتاب سوختگی می تواند طیف خفیف تا شدید داشته باشد. گستره آفتاب سوختگی بستگی به نوع پوست و میزان قرارگیری در معرض نور خورشید دارد.

آفتاب سوختگی یک تهدید جدی برای ابتلا به سرطان پوست به شمار می رود. به علت تغییرات اشعه ماورای بنفش گذرنده از اتمسفر خطر آفتاب سوختگی در عرض جغرافیایی پایین تر (استوایی) افزایش می یابد. عرض های جغرافیایی بالاتر تابش خفیف تری از پرتو فرابنفش را دریافت می کند. اساس ساطع شدن پرتوی ماورای بنفش در هر دقیقه بستگی به زاویه خورشید با زمین دارد. این نکته با تعیین نسبت ارتفاع یک جسم با سایه همان جسم به سادگی معلوم خواهد شد.

بیشترین خطر دریافت پرتوی ماورا بنفش در هنگام ظهر خواهد بود زمانی که سایه اجسام به حداقل ارتفاع خود می رسد دقیقا هنگامی است که پرتوهای خورشیدی مستقیما و با شدت از اتمسفر عبور می کنند. صرف نظر از عرض جغرافیایی (با فرض عدم تفاوت در عرض های جغرافیایی) سایه های با طول برابر میزان یکسانی از تابش های فرابنفش را دریافت می کنند.

علل ایجاد آفتاب سوختگی

در تعریفات عمیق تر آفتاب سوختگی واکنش بدن نسبت به آسیب مستقیم دی ان ای است که این واکنش به دلیل برانگیخته شدن دی ان ای بر اثر تابش های فرابنفش ایجاد می شود که این تخریب توسط بدن تشخیص داده می شود. بر اثر این تخریب ها چندین مکانیسم دفاعی که شامل سیستم تعمیر دی ان ای (DNA) هستند فعال شده که باعث برطرف کردن و برگرداندن تخریب و هم چنین افزایش تولید ملانین خواهد شد تا مانع تخریب های بعدی شود. ملانین باعث تغییر شکل سریع فوتون های پرتو فرابنفش به مقادیر بی ضرر گرما شده بدون اینکه رادیکال های آزاد ایجاد کند. به همین منظور ملانین محافظ خوبی در برابر صدمات مستقیم و غیر مستقیم دی ان ای است.

علائم آفتاب سوختگی

یک نشانه مواردی است که یک بیمار حس می کند یا شرح می دهد در صورتی که علائم مواردی است که دیگران مثلا یک پزشک در مورد آن آگاهی می دهد. برای مثال خواب آلودگی یا کسالت یک نشانه اما متسع شدن مردمک یک علامت است.

علائم آفتاب سوختگی از فردی به فرد دیگر متغیر است. ممکن است شما قرمز شدن پوست را ساعت ها پس از شروع سوختگی متوجه نشوید. حداکثر زمان ظهور قرمزی روی پوست 24-ساعت است و اگر پوست شما بعد از یک روز دچتر قرمزی و سوزش و درد شد، احتمالا به دلیلی غیر از آفتاب سوختگی است.

آفتاب سوختگی خفیف، فقط سبب قرمزی اندک روی پوست می شود. در محل هایی که بیشتر تحت اثر آفتاب سوختگی بوده اند احتمال ظهور تاول وجود دارد. آفتاب سوختگی شدید می تواند برای بیمار دردناک باشد و به مراقبت های بیمارستانی نیز، نیاز داشته باشد. در موارد شدید علائمی مانند تب، حالت تهوع، استفراغ و ضعف نیز وجود خواهد داشت. علائم شدیدتر می توانند فشار خون پایین، غش، و ضعف شدید را به دنبال آورد.

آفتاب سوختگی می تواند در کمتر از 15 دقیقه در قسمت هایی از بدن مثل قسمتی که ساعد دست به بازو متصل می شود و بدون پوشش مناسب در برابر تابش های فرابنفش است، اتفاق بیافتد. با این حال صدمات گرما همیشه به سرعت آشکار نخواهد شد. بعد از قرارگیری در معرض نور خورشید در عرض کمتر از 30 دقیقه، تا 2-6 ساعت بعد، احتمال قرمز شدن پوست وجود دارد. احساس درد معمولا 6-48 ساعت بعد از قرارگیری در معرض نور خورشید ایجاد می شود. سوختگی معمولا 48-72 ساعت پس از در معرض آفتاب بودن، به گسترش خود ادامه می دهد. بعضی از مواقع پوست تا حدود 8-3 روز لایه اندازی می کند و به اصطلاح پوست انداختن رخ می دهد و خارش در ناحیه سوختگی تا چند هفته ادامه دارد.

تشخیص آفتاب سوختگی

آفتاب سوختگی خفیف نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. در صورتی که شما علائم شدیدتری از آفتاب سوختگی دارید، حتما باید پیگیر مراقبت های پزشکی باشید. پزشک در مورد نشانه ها و سابقه دارویی از شما سوالاتی خواهد پرسید و شما را معاینه خواهد کرد. در موارد خیلی شدید فرد به یک متخصص پوست می بایست مراجعه کند.

درمان آفتاب سوختگی

درمان آفتاب سوختگی فعالیت هایی هم چون انجام اعمال سریع و موثر را شامل می شود تا از آسیب های ثانوی و شدیدتر پوست جلوگیری شود. موثرترین راه برای درمان آفتاب سوختگی عملکرد سریع در درمان است. هر کس درمان را سریع تر شروع کند پروسه ی معالجه وی موثرتر خواهد بود.

آسیب پوستی در آفتاب سوختگی می تواند به صورت ثابت و پایا باقی بماند و هم چنین عاملی برای سرطان پوست تلقی شود، اگر درمان در زمان صحیح خود انجام نشود.

اکثر مواقع آسپیرین 325 میلی گرم هر 6 ساعت و یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، توصیه می شود. در پیشگیری های موضعی، کمپرس یخ یا آغشتن ناحیه آفتاب سوخته به کرم ها یا لوسیون های مرطوب کننده، پیشنهاد می شود. درد و سوختگی ایجاد شده با آفتاب میتواند با استعمال مقادیری از دارو روی قسمت سوخته، تسلی پیدا کند. پوست با استعمال فرآوردهای موضعی، آب رسانی (هیدراته) می شود. آلوئه ورا و ویتامین E می توانند تورم و آماس پوست را کاهش دهند. کرم هیدروکورتیزون نیز می تواند در کاهش آماس و خارش پوست آفتاب سوخته موثر باشد. کسانی که دچار آفتاب سوختگی می شوند باید از استفاده از روغن زرد یا کره خودداری کنند، این راهکار نادرست است زیرا از معالجه جلوگیری می کند و باعث تخریب بیشتر پوست می شود.

در مواردی از آفتاب سوختگی که بسیار شدید باشد، معالجه از راه دهان و با مصرف استروئید های (داروهای شبه کورتون) خوراکی به مدت چند روز صورت خواهد گرفت که می بایست توسط پزشک تجویز شود. هرچند کرم های استروئیدی برای استعمال خارجی روی پوست وجود دارند اما پس از استعمال، درجه کمی از بهبودی را نشان خواهند داد. اگر تاول وجود داشته باشد باید از مصرف استروئید ممانعت به عمل آید چون باعث افزایش عفونت خواهد شد. اشخاص با آفتاب سوختگی شدید می بایست به واحد های سوختگی بیمارستان ها منتقل شوند.

جلوگیری از آفتاب سوختگی

محصولات تجاری مختلفی قادر به بلوکه ساختن اشعه ماورای بنفش هستند که با نام های سد کننده های نور خورشیدی یا همان ضد آفتاب ها شناخته شده اند. این محصولات یک فاکتور ضد آفتاب یا بلوکه کننده به نام اس پی اف (SPF) دارند که توانایی بلوک ساختن پرتوهای مضر خورشیدی را دارند و مانع آفتاب سوختگی خواهند شد. اساسا نتیجه میزان بالای فاکتور اس پی اف به معنای تخریب کمتر دی ان ای می باشد.