ویتامین K ، یکی از ویتامین های محلول در چربی است که نقش موثری در سلامت بدن دارد. بدن انسان برای منعقد کردن خون نیاز به بازسازی و اصلاح برخی پروتئین ها دارد. ویتامین K در این زمینه نقشی کلیدی داشته و موجب انعقاد خون خواهد شد. استخوان ها و دیگر بافت های بدن نیز به ویتامین K برای فرایندهای بیوشیمیایی خود نیاز دارند. ویتامین K در سبزیجات و برگ های سبز گیاهان به وفور یافت می شود. کمبود ویتامین K در بدن چه عوارضی خواهد داشت؟ سلامت دات لایف توضیح خواهد داد…
آشنایی با ویتامین K
ویتامین K نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان و قلب ایفا می کند. ویتامین k شامل ۲ پروتئین طبیعی k1 و k2 است. اصطلاح ویتامین K به خانواده ای از ترکیبات با ساختار شیمیایی مشترک 2-متیل-1، 4-نفتوکینون ارجاع می شود. این ترکیبات شامل فیلوکینون (ویتامین K1) و یک سری مناکینون ها (ویتامین K2) می شوند. ویتامین k1 همچنین به عنوان فیتومنادین یا فیلوکین یا فیتونادین شناخته شده است که توسط گیاهان ساخته میشود و بیشترین مقدار آن در سبزیجات با برگ سبز یافت میشود زیرا بطور مستقیم در فتوسنتز نقش دارند.
این ویتامین به عنوان یک ویتامین فعال در حیوانات است و از وظایف کلاسیک آن میتوان به فعالیت در فرایند تولید پروتئین در لخته شدن خون اشاره کرد. ویتامین K مانند ویتامین D محلول در چربی است و بدن برای جذب آن نیاز به صفرا دارد. این ویتامین در برابر حرارت پایدار است اما انجماد و یخ زدگی می تواند آن را از بین ببرد. هر چه هوا گرمتر شود نیاز بدن به این ویتامین بیشتر میشود. چون این ویتامین نسبت به نور آفتاب حساس است.
فواید ویتامین k برای بدن انسان
- مهمترین فایده این ویتامین جلوگیری از خونریزی است. این ویتامین به منظور کنترل و درمان خونریزی ناشی از بیماریهای هموفیلی ، کبد ٬ زردی و زخم معده سودمند است و همچنین خونریزی های ناشی از استفاده طولانی مدت از آسپرین ها و آنتی بیوتیک ها را درمان میکند. همچنین این ویتامین در درمان خونریزی شدید در دوران قاعدگی مفید است. به نوزادان زودرس که امکان خونریزی در آنها زیاد است هم بعد از تولد ویتامین K تزریق میکنند.
- ویتامین k در پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه موثر است. ویتامین k علاوه بر ساخت پروتئین لازم برای تشکیل لخته های خون، چندین پروتئین دیگر برای خون، استخوان ها و کلیه ها نیز تولید می کند.
- این ویتامین در کاهش خطر ابتلا به سرطان نیز موثر است. افرادی که از مواد غذایی حاوی ویتامین K بیشتر استفاده می کنند، به انواع سرطان ها به خصوص سرطان ریه و پروستات کمتر مبتلا شده یا کمتر بر اثر سرطان می میرند.
- نوع مصنوعی ویتامین K که محلول در آب است در درمان زخمهای پوستی مفید است.
کمبود ویتامین K در بدن چه عوارضی خواهد داشت؟
کمبود ویتامین K می تواند به اختلال در لخته شدن خون، خونریزی افزایش یافته و پوکی استخوان منجر شود. برخی از نشانه های کمبود این ویتامین شامل کبودی آسان، ترشح از بینی یا لثه، دوره های قاعدگی سنگین، خونریزی دستگاه گوارش، خون در ادرار و خونریزی بیش از حد از جای زخم، سوراخ ها، تزریق ها یا برش های جراحی می شوند.
افراد مبتلا به سوء تغذیه مزمن، معتاد به الکل یا بیماری هایی که از جذب ویتامین ها از مواد غذایی جلوگیری می کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود ویتامین K قرار دارند.
ارتباط کمبود ویتامین k و آرتروز
کمبود ویتامین k باعث افزایش شیوع آرتروز زانو و دست می شود. دلیل اصلی این مساله این است که بعضی پروتئین های استخوان ها و غضروف ها به ویتامین k وابسته هستند و وقتی این پروتئین ها به علت کمبود ویتامین K به طور صحیح کار نکند ، فرد دچار اختلالات استخوانی و غضروفی می شود.قرص
کمبود ویتامین K و افزایش پوکی استخوان
کمبود ویتامین K با ابتلا به پوکی استخوان مرتبط است. این ویتامین در ساختن یک پروتئین استخوان به نام استئوکلسین نقش مهمی دارد. کمبود ویتامین K در رژیم غذایی زنان تاثیر زیادی در افزایش ابتلای آنان به پوکی استخوان دارد. محققان دریافته اند کاهش سطوح استروژن به عملکرد ویتامین K آسیب می رساند و در دانسیته یا چگالی استخوان تاثیر می گذارد.
اکثر مکمل های ویتامینه فاقد ویتامین K هستند و کسانی هم که داروی رقیق کننده خون مصرف می کنند نباید این ویتامین را به شکل مکمل دریافت کنند، اما این ویتامین در سبزیجات دارای برگ سبز، سبزیجات دانه ای و روغن های گیاهی موجود است. بهتر است زنان مصرف سبزیجات به ویژه انواع دارای برگ سبز را در اوایل دوران یائسگی یا پیش از آن افزایش دهند.
کمبود ویتامین K و دیابت
افرادی که ویتامین K کافی از غذا دریافت می کنند در معرض خطر کمتری برای بروز دیابت دو هستند. علت دقیق این که چرا ویتامین K دارای اثر محافظتی علیه دیابت می باشد مشخص نشده است. ولی شاید به این خاطر باشد که این ویتامین سبب کاهش التهاب و بهبود مصرف انسولین در بدن می شود.
منابع غذایی ویتامین k
مهم ترین منابع حاوی ویتامین k عبارتند از سبزیجات دارای برگ های پهن سبز رنگ، چای سبز، اسفناج، شلغم، گل کلم، کلم پیچ، مارچوبه و کاهو. سایر مواد غذایی از قبیل جگر، پنیر، شیر و زرده تخم مرغ نیز حاوی ویتامین k هستند.
سبزیجاتی مانند ریحان و آویشن به صورت خشک شده به میزان ۱۵ تا ۱۷ میکروگرم بیشترین میزان ویتامین k را فراهم می کنند. میزان این ویتامین در جعفری تازه، گشنیز، مرزنجوش و پونه کوهی ۱۰ میکروگرم است.
سبزیجات برگ دار تیره رنگ به طور تازه برای تهیه سالاد و یا به صورت بخارپز مورد استفاده قرار می گیرند. این گونه سبزیجات علاوه بر ویتامین k سرشار از کلسیم، نیز هستند. کلم پیچ، گیاه گل قاصدک، شاهی، اسفناج، شلغم، خردل، چغندر، گل کلم، کاهو و کاسنی از آن دسته سبزیجاتی هستند که هر کدام دارای مقدار زیادی ویتامین k هستند.