زردی یا یرقان چیست ؟ علت و درمان آن را بدانید

بیماری زردی چیست ؟ بیماری زردی به معنای زرد رنگ شدن پوست، غشاهای مخاطی (مخاط دهان)، و چشم ها است. ممکن است فقط  چشم ها زرد شود. علت ایجاد این رنگ زرد ، تولید بیش از حد بیلی روبین در بدن است. بیلی روبین یکی از محصولات تولید شده از سلول های قرمز خون ( گلبول های قرمز خون ) است. زردی می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی باشد.

اسامی دیگر زردی در مقاله های علمی عبارتند از یرقان ، هیپربیلیروبینمی ، کلستاز ،و ایکتر.

علایم و درمان زردی بزرگسالان و نوزادان

علت های زردی چیست؟

تعداد کمی از سلول های قرمز خون ( گلبول های قرمز خون ) هر روز می میرند، و توسط گلبول های قرمز جوان جایگزین می شوند. کبد مسئول حذف سلول های قرمز پیر از بدن می باشد. این کار سبب ایجاد بیلی روبین می شود. بعلاوه کبد کمک می کند تا بیلی روبین تولید شده را به اجزای کوچکتری تجزیه کند، تا از طریق مدفوع ، از بدن دفع شود. بیماری زردی ، زمانی اتفاق می افتد که در بدن ، بیلی روبین بیش از حد تولید شود و در سفیدی چشم ، زیر پوست بدن یا مخاط  دهان انباشته شود.

زردی در اثر یکی از سه مورد زیر رخ می دهد:

• تعداد بسیار زیادی سلول  قرمز خون ( گلبول قرمز خون ) بمیرند یا در مسیر عروق غیر طبیعی شکسته شوند و یا در مسیر عبور از کبد بیمار کشته شوند.
• کبد آسیب دیده  ( مانند بیماری های هپاتیت A ، هپاتیت B و هپاتیتی C و … ) یا کبد نارس ( مانند زردی نوزادی )
• بیلی روبین تولید شده در کبد سالم ، نتواند به درستی از طریق روده ها دفع شود.

زردی اغلب نشانه ای از یک بیماری در کبد ، کیسه صفرا یا لوزالمعده ( پانکراس ) است. اما بیماری های زیر هم می توانند سبب ایجاد زردی در بدن انسان شوند :

• عفونت خونی
• مصرف برخی داروها ( مانند کاربامازپین ، ایزونیازید ، کلروپرومازین و برخی داروهای ضد ایدز )
• بعضی از سرطان ها ( مانند سرطان کبد ، سرطان خون و … )
• بیماری های خونی ( مانند آنمی داسی شکل و …)
• سنگ کیسه صفرا
• اختلالات هنگام تولد ( مانند زردی نوزادان به علت عدم رشد کافی آنزیم های کبدی )
• بیماری ژیلبرت ( که به دنبال گرسنگی طولانی مدت ( روزه گرفتن ) یا شب بیداری ، چشم و پوستشان زرد می شود)

و …

 

علایم همراه با زردی :

زردی ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود و یا به آرامی و در طول زمان گسترش پیدا کند.

علائم همراه با زردی معمولا عبارتند از:

• زرد شدن پوست و قسمت سفیدی چشم ( صلبیه ) – زمانی که زردی شدید تر است، ممکن است رنگ قهوه ای جایگزین زردی شود.
• رنگ زرد در داخل دهان
• تیره شدن رنگ ادرار ( ادرار به رنگ نوشابه مشکی و قهوه ای رنگ )
• مدفوع رنگ پریده یا سفید رنگ
• خارش بدن ، به ویژه پس از استحمام

 

نکته مهم: اگر سفیدی چشم شما زرد نیست، شما به احتمال زیاد زردی ندارید. پوست شما به صورت طبیعی می تواند به دنبال خوردن مقدار زیادی از بتا کاروتن ( رنگدانه نارنجی در هویج ) به رنگ زرد متمایل به نارنجی تبدیل شود، که اگر مصرف هیج را کم کنید درمان می شود ولی در این افراد سفیدی چشم ابدا زرد نمی شود.

نشانه های خطرناک همراه با زردی که باید به آنها توجه کنید :

• سرطان ها ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، و تنها علائم آنها زردی ، احساس مداوم خستگی ، کاهش وزن ، و بی اشتهایی در چند ماه اخیر باشد.
• ابتلا به هپاتیت می تواند با بروز زردی ، احساس تهوع، استفراغ ، احساس خستگی روزانه و برخی نشانه های دیگر ، مشخص شود.

 

درمان زردی :

درمان زردی به علت بروز آن بستگی دارد. برای مثال زردی ناشی از سنگ کیسه صفرا با جراحی یا بدون جراحی و با آندوسکوپی ( ERCP ) قابل درمان است و زردی ناشی از هپاتیت با دارو درمان می شود.

اگر علت زردی مشخص نشود ، با داروهایی مانند اورسودوکسی کولیک اسید(UDCA) سبب دفع بیلی روبین از بدن و کاهش زردی و خارش بدن می شوند.

 

زردی نوزادی :

زردی نوزادان هم مانند بزرگسالان زمانی اتفاق می افتد که یک کودک دارای سطح بالایی از بیلی روبین در خون باشد. زردی نوزادان یک اختلال طبیعی است و اگر با آگاهی تحت نظر باشد هیچ خطری ندارد.

علت زردی نوزادان :

هنگامی که کودک در رحم مادر در حال رشد است، جفت بیلی روبین را از بدن نوزاد خارج می کند (جفت عضوی است که در دوران بارداری به تغذیه نوزاد را بر عهده دارد). پس از تولد، کبد نوزاد شروع به انجام این کار می کند و چون ممکن است در برخی از کودکان ، کبد قادر به انجام موثر این کار نباشد ، زردی فیزیولوژیک نوزادان ایجاد می شود. زردی فیزیولوژیک نوزادان در سطح پوست و سفیدی چشم اتفاق می افتد و هر چه میزان زردی بیشتر باشد سطح بیشتری از بدن نوزاد تا پاها زرد رنگ می شود.

زردی نوزاد تا کی ادامه دارد

اغلب زردی نوزادان زمانی که کودک 2 تا 4 روزه است شروع می شود و بسیاری از اوقات مشکلی ایجاد نمی کند و در عرض 2 هفته از بین می رود. اما اگر زردی در نوزاد مشاهده شد حتما باید به پزشک مراجعه شود تا موارد بیماری زا و موارد بیلی روبین بالا و خطرناک درمان شود.

عدد زردی نوزاد

عدد بیلی روبین 13 و بالاتر از 13 در نوزادان با وزن طبیعی ، خطرناک است و در نوزادان کم وزن مقادیر بالای 9 می تواند خطرناک باشد. این عدد با آزمایش خون مشخص می شود. در موارد بیلی روبین بالا ، نیاز به بررسی گروه خونی پدر و مادر و آزمایش های بیشتر از نوزاد می باشد ، اما باز هم در اکثر موارد پس از گذراندن یک دوره درمان تحت نظر پزشک متخصص اطفال ، بهبود پیدا می کند و بدون هیچ عارضه ای نوزاد به زندگی عادی خود برمی گردد.

درمان زردی نوزادان :

درمان در بیشتر مواقع مورد نیاز نیست و پس از آزمایش خون و معاینه پزشک ، نیاز یا عدم نیاز به درمان مشخص می شود.

در مواردی که پزشک تشخیص داد نیاز به درمان دارد. برخی نوزادان نیاز به درمان در بیمارستان دارند. درمان در بیمارستان معمولا 1 تا 2 روز طول می کشد.

در اکثر موارد برای درمان نوزادانی با سطح بالای بیلی روبین ، چراغ آبی ویژه ای استفاده می شود. این چراغ آبی رنگ به شکسته شدن بیلی روبین در پوست کمک می کند. این روش ، فتوتراپی نام دارد.

نوزاد تحت این چراغ در یک تخت محصور که یک درجه حرارت ثابت را حفظ می کند ، قرار داده می شود ، این تخت چراغ دار را مراکز بیمارستانی اجاره هم می دهند.

در حین روشن بودن چراغ ، چشم نوزاد می بایست با یک پوشک یا محافظ ، پوشانده شود تا از آسیب به چشم جلوگیری شود.

تغذیه با شیر مادر باید در طول فتوتراپی ادامه یابد.

اجاره دستگاه فتوتراپی و درمان زردی در خانه

اگر سطح بیلی روبین بیش از حد بالا نباشد و یا سرعت افزایش عدد بیلی روبین پایین باشد، در صورت تشخیص پزشک ، شما می توانید فتوتراپی را در منزل انجام دهید. در این موارد شما باید فتوتراپی با لامپ آبی رنگ و تخت مخصوص را ، روی پوست کودک انجام دهید و چشم کودک را بپوشانید و تغذیه کودک خود را هر 2 تا 3 ساعت (10 تا 12 بار در روز) با شیر مادر یا شیر خشک پیشنهادی پزشک ادامه دهید. تغذیه نوزاد اغلب (تا 12 بار در روز) برای تشویق حرکات روده انجام می شود و این کار کمک به حذف بیلی روبین از طریق مدفوع می کند.

معمولا شرکت های اجاره دهنده تخت و لامپ آبی رنگ ، یک پرستار به خانه شما می فرستند و به شما میآموزد که چگونه از پتو یا رختخواب بر روی سطح بدن بچه استفاده کنید. می بایست روزانه برای بررسی وزن ، تغذیه ، پوست ، و سطح بیلی روبین کودک خود را به بیمارستان ببرید. تعداد پوشک خیس و کثیف را نیز باید به پزشک اطلاع دهید.

تعویض خون نوزاد مبتلا به زردی

در موارد بسیار شدید زردی، نوزاد نیاز به تعویض خون دارد که معمولا در بیلی روبین بالای 20 تا 25 تعویض خون انجام می شود. در این روش، خون نوزاد با خون تازه جایگزین می شود.

توصیه آخر سلامت دات لایف به مادرانی که دنبال سئوال زردی نوزاد چقدر طول میکشد هستند این هست که به پزشک فرزندان اعتماد کنید و اجازه بدید کارهای درمانی مطابق با تشخیص پزشک پیش برود و نگرانی بیش از حد روی کیفیت شیر شما تاثیر خواهد گذاشت.