بسم الله الرحمن الرحیم . انا انزلناه فی لیله القدر . و ما ادراک ما لیله القدر . لیله القدر خیر من الف شهر . تنزل الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر . سلام هی حتی مطلع الفجر.
به نام خداوند بخشنده مهربان . ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم . و تو چه میدانی شب قدر چیست. شب قدر بهتر از هزار ماه است .فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان براى (تقدیر)هر کارى نازل مىشوند. شبى است سرشار از سلامت (و برکت و رحمت) تا طلوع سپیده. (قرآن کریم، سوره قدر)
منظور از قدر، تقدیر و اندازه گیرى است. بنابراین شب قدر شب اندازه گیرى است و خداوند متعال در شب قدر که یکی از شبهای ماه مبارک رمضان است حوادث یک سال را تقدیر می کند و زنده کردن و میراندن، رزق و روزی، باران، سعادت و شقاوت و شیوه و اصول مورد نیاز توجه و تهذیب و رستگاری انسان را دراین شب مقدر می فرماید.
وقتی میتوان به چهره زیبای ماه مبارک رمضان و ویژگی های آن پی برد که غبار و تیرگی تن و خواهش های نفسانی، مانعی برای نیازهای جان انسان به حقیقت و ماهیت روح پرور معنویت ماه مبارک رمضان نشود بنابراین هر لحظه این ماه رحمت، موجب خیر و برکت برای انسانهایی که توفیق درک آنرا داشته اند میگردد.
شب قدر با ارزشترین و برترین شب سال است و شب ارسال پیام و تحقق برائت خوانده می شود و اهمیت آن در حدی است که ضمن اینکه آیات مختلفی از سوره های مختلف قرآن کریم درمورد خصوصیات این شب نازل شده، سورهً مستقلی نیز به نام قدر و در خصوص این شب در کتاب کریم آمده است و از دیدگاه قرآن، عظمت و شرافت این شب عزیز بقدری زیاد است که بر کلمه شب قدر در این سوره، سه مرتبه تاکید شده است. ارزش و اهمیت آن به حدی زیاد است که در آیه “و ما ادراک ما لیله القدر” ، پیامبر گرامی اسلام مخاطب قرار میگیرد و سؤال میشود که تو چه میدانی شب قدر چیست؟ این سؤال برای تاکید و تبیین وسعت و عظمت و اهمیت شب قدر نازل شده است.
با بررسی چند آیه از قرآن مشخص میشود که شب قدر در ماه مبارک رمضان واقع شده بطوریکه می فرماید: شهر رمضان الذى انزل فیه القرآن. (بقره / 185) و نیز می فرماید “انا انزلناه فى لیله مبارکه” (دخان/3) و همچنین “انا انزلناه فى لیله القدر” (قدر/1). بنابراین روشن است که قرآن کریم در یک شب مبارک (شب پر خیر و برکت) ماه رمضان که همان شب قدر است نازل شده است، ولی آیه ای وجود ندارد که زمان مشخصی را به عنوان شب قدر معین کند.
مهمترین نعمتی که خداوند به بشریت عرضه کرد نعمت قرآن است که کلام خدا و ظهور حق و حقیقت در این عالم میباشد. این نعمت ستون محکمی برای سعادت و رستگاری آدمیان است. شاید به شکرانه برکت نزول این نعمت در ماه مبارک رمضان بوده است که به مسلمانان گفته شده تمام این ماه را عید بگیرند و روزه بدارند و با قرآن انس گیرند تا به تقوایی نائل شوند و تحت انوار پاک ناشی از آن، تمام سال خود را تضمین کنند.
شب قدر اهل سنت
در روایات ائمه اهل بیت علیهم السلام، شب قدر از شب هاى ماه رمضان که شامل یکى از سه شب نوزدهم یا بیست و یکم یا بیست و سوم است میباشد،اما در میان اهل سنت این نظر غالب است که شب بیست و هفتم ماه رمضان، شب قدر است و در آن شب قرآن نازل شده است. به نظر می رسد علت اینکه مردم ایران بیشترین اهتمام را به شب نوزدهم و بیست و یکم دارند تا به شب بیست و سوم که طبق روایات شیعیان شب قدر بودن آن بیشتر محتمل است شاید به دلیل ضربت خوردن مولای متقیان در این شب است، در حالیکه ضربت خوردن مولای متقیان علی علیه السلام و شب قدر، دو موضوع مختلف است. شب قدر شب مبارکی است و شب شهادت به تعبیری شب حزن و اندوه است.
شب قدر فقط منحصر به شب نزول قرآن و سالى که قرآن درآن نازل شده نیست بلکه با تکرار سالها، شب قدر نیز تکرار میشود، یعنى در هر ماه رمضان، شب قدرى وجود دارد که در آن شب، امور سال آینده تقدیر می شود.
از آیه “شهر رمضان الذى انزل فیه القرآن”(بقره/185) چنین برمی آید که تا ماه رمضان هست شب قدر هم نیز هست. پس شب قدر منحصر به یک شب نیست بلکه در همه ماه های رمضان ساله ای مختلف تکرار می شود. در تفسیر برهان شیخ طوسى از ابوذر روایت شده است که گفت: به رسول خدا (ص) عرض کردم یا رسول الله آیا شب قدر شبى است که در عهد انبیاء بوده و امر به آنان نازل می شده و چون از دنیا می رفتند نزول امر در آن شب تعطیل می شده است؟ فرمود: نه بلکه شب قدر تا قیامت هست. هنگامی که قرآن کریم به وقایع شب قدر از جمله نزول ملائک و تقدیر امور در آن شب اشاره میکند، آنها را با افعال ماضی و گذشته، بیان نمی کند بلکه از فعل مضارع استفاده می شود و به همین دلیل در ماه رمضان همهً سالها، استمرار و تداوم دارد.
در آیه “لیله القدر خیر من الف شهر” عظمت این شب بیان میشود بطوریکه این شب از هزار ماه بهتر است. منظور از این برتری این است که فضیلت عبادت در این شب از فضیلت عبادت هزار ماه، بهتر است.
حدیث در مورد شب قدر
در کتاب فروع کافی نقل است که از امام صادق علیه السلام سؤال شد: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ حضرت فرمود: عبادت در شب قدر بهتر از عبادت هایی است که در هزار ماهى که در آن شب قدر نباشد انجام شود.
در آیه شریفه “انا انزلناه فى لیله القدر” تاکید میشود که همهً قرآن را در یک شب که شب قدر نامیده میشود نازل گردانید. البته کیفیت نازل شدن قرآن کریم به دو گونه بوده است: که یکی نزول یکباره در یک شب معین و دومی نزول تدریجى در طول بیست و سه سال نبوت پیامبر اکرم (ص) می باشد.
آیاتى چون “قرانا فرقناه لتقراه على الناس على مکث ونزلناه تنزیلا” (اسراء/106) نزول تدریجى قرآن را تایید می کند.
چون آیاتى که درباره وقایع شخصى و حوادث جزیى نازل شده، ارتباط کاملی با زمان و مکان و اشخاص و احوال کسانی دارد که درباره آنها و شرایط زمانی و مکانی آنها نازل شده، بنابراین قطعا چنین آیاتى بایستی پس از وقوع آن رخدادها نازل شده باشد. پس قرآن با همین ساختار و ترکیبی که هست در دو مرتبه نازل نشده بلکه کیفیت نزول آن متفاوت هست بگونه ای که تفاوت کیفیت نزول آن در اجمال و تفصیل است. پس قرآن کریم بر پیامبر اکرم (ص) به صورت اجمال و یکپارچه در شب قدر نازل شد و در طول بیست و سه سال به تفصیل و به تدریج و آیه به آیه نازل گردید.
امور به حسب مقدرات الهى از دو مرحله تشکیل می شوند که یکى اجمال و ابهام و دیگرى تفصیل است و شب قدر به طورى که از آیه “فیها یفرق کل امر حکیم”(دخان/4) برمی آید شبى است که امور از مرحله اجمال و ابهام به مرحله فرق و تفصیل بیرون می آیند.
بر اساس آیه شریفه “تنزل الملئکه والروح فیها باذن ربهم من کل امر”(قدر/4) ملائکه و روح در این شب به اذن پروردگارشان نازل می شوند. منظور از روح، آن روحى است که از عالم امر است و خداى متعال درباره اش میفرماید “قل الروح من امر ربى”(اسراء/85) در تفسیر برهان نقل است که از امام صادق علیه السلام در مورد روح سؤال شد. حضرت فرمودند مگر نمىبینى خداوند فرموده “تنزل الملئکه والروح” پس معلوم مىشود روح غیر از ملائکه است.
قرآن کریم در بیان این ویژگى شب قدر می فرماید: “سلام هى حتى مطلع الفجر”( قدر/5) کلمه سلام و سلامت به معناى آزاد و مبرا بودن از آفات ظاهرى و باطنى است. و جمله «سلام هى» اشاره میکند که عنایت الهى بر این تعلق گرفته که رحمتش شامل آن گروه از بندگانی بشود که به سوى او روى می آورند و نیز در شب قدر باب عذابش بسته میباشد یعنی عذاب جدیدی نمی فرستد و الزامش این است که در این شب نیز حیله و مکر شیطان ها هم مؤثر واقع نشود.
شب قدر، شب وصل و ارتباط با خالق است شب شور و شعور و شب پاکی و رهایی از ضلالت است شب حقیقت و عاشقی است. بنابراین آداب و تکالیفی در این شب مورد تاکید میباشد که مقدماتی جهت پاکی و توسل و آگاهی و وصال محبوب است پس برای بهره بردن از برکات شب مبارک قدر، اعمالی توصیه شده که مهمترین آنها عبارتند از غسل شب قدر و پاکیزگی، احیا و شب زنده داری از طریق چشم و دل، تلاوت قران و بر سر گرفتن آن، نماز خواندن و دعا و مناجات کردن مانند خواندن دعای جوشن کبیر، زنده نگه داشتن یاد خداوند در دل ها، دستگیری از محرومان و مظلومان، استغفار و توبه از گناهان میباشد. انشااله که با بیداری دلها در این شب رحمت، توفیق تهذیب و پاکی دلها و توجه هر چه افزونتر فراهم شود.
التماس دعا