اساطیر که مفرد آن اسطوره است، متضمن داستانهای خرافی یا نیمه خرافی در مورد خدایان، و قوای فوق طبیعی است. این داستانها به صورت روایتهای شفاهی از نسلی به نسلی انتقال یافته، مسلماً شاخ و برگی بر آن افزوده شده تا به جایی که به صورت مکتوب در آمده.است.هر ملتی برای خود اساطیری دارد و ایران نیز از این جنبه قوی است و پارهای از قسمتهای آن با حوادث ما قبل تاریخی و تاریخی آمیخته است. هر ملتی در اساطیر خود اسطورهای به عنوان اولین پزشک دارد. در اساطیر ایران اولین پزشک «فریدون» است.
نام فریدون در اوستا«ثراتئون» یا «تریته» و در ودا «ترای تنه»است. همین نام در متون پهلوی فریتون و در فارسی فریدون شده است.
تشابه نام فریدون و خاندانش در اوستا و «ودا» میرساند که احتمالاً زمان او مربوط به قبل از جدا شدن آریاییها از هندوان است. بنا بر مندرجات اوستا فریدون (تریته) به عنوان اولین طبیب به حساب میآید.
در باب بیستم وندیداد ذکر شده؛ “تریته برای درمان تجسس کرد و از فلزات درمان برای مقابله با درد و برای مقابله با مرگ (بی هنگام) و برای مقابله با سوختن و برای مقابله با تب و برای مقابله با سر درد و برای مقابله با تب لرزه و برای مقابله با مرض اژهوه و برای مبارزه با مرض پلید (جزام) و برای مقابله با مار گزیدن و برای مبارزه با مرض دروکه و برای مقابله نظر بد و گندیدگی و کثافت که اهرمن در تن مردم آورد، به دست آورد”.
حمزۀ اصفهانی در سنی الملوک الارض میگوید فریدون از گیاهان، داروهایی برای معالجۀ بیماریهای جانوران ساخت که از اینجا دامپزشک بودن او معلوم میشود. طبری، بلعمی، گردیزی و ابن بلخی، صریحاً پزشکی فریدون را ذکر میکنند و در ضمن یادآور میشوند که او اولین کسی است که خر را با اسب جفت کرد و استر به وجود آمد که نیروی خر و تند روی اسب را دارد. او اولین کسی بود که فیل را اهلی کرد و از آن برای سواری استفاده کرد و مرغان وکبوتر را پرورش داد و تریاق ضد مارگزیدگی را ساخت. در عین حال در نجوم نیز صاحب نظر بود.شیخ اشراق در الواح عمادی او را مؤید به تأییدات الهی دانسته و نوعی پیامبری برای وی قائل است.
گویند وی نخستین کس بود که به طب و نجوم پرداخت. گویند فریدون نخستین کس بود که فیل اهلی کرد و بر فیل نشست و استر کشید و مرغابی و کبوتر نگه داشت و تریاق داشت. فریدون افسون و نیز تریاق را که از جرم افعی به دست میآمد، به وجود آورد و دانش دامپزشکی را بنیاد نهاد، و از گیاهان داروهایی برای دفع بیماری های جانوران ساخت و برای بوجود آوردن استر، خر را با اسب آمیز داد، بدین سبب استر، نیروی خر و سبک پای اسب را دارا است.
اولین اسطوره پزشکی و اولین پزشک ایرانی به قول شاهنامه فردوسی (به ویرایش استاد فریدون جنیدی، رئیس بنیاد نیشابور و مدیر نشر بلخ)، فریدون نام دارد که بر اساس اوستا، تریته یا به قول بعضی نوشته های امروزی تریتا خوانده می شود.
منابع:
دکتر حسن تاج بخش- تاریخ دام پزشکی و پزشکی ایران- جلد اول
مجموعه مصنفات شیخ اشراق ۱۸۶ ؛ تاریخ طبری ۱۵۳-۱۵۴ ؛ تاریخ بلعمی، ج ۱ ؛ فارسنامه ۴۳-۴۴ ؛ تاریخ گردیزی ۳۹ ؛ تاریخ گزیده ۸۴ ؛ کامل ؛ قبل از اسلام ؛ ج ۱ ؛ ۲۸۱
تاریخ طبری
سنی المکوتالارض….، ۳۳
مجموعه شش جلدی شاهنامه ی ویراسته ی فریدون جنیدی
برگرفته از سایت تندرستان ( www.tandorostan.org )