تدبیر جوانان
- مزاج سن در دوره جوانی گرم و خشک است،بنابراین تدبیر حفظ الصحه جوانان این است که غذا و تدابیر دیگرشان سرد و تر باشد (البته در نظر گرفتن برآیند مزاج مولودی و شغل و محل سکونت و عادت ها نیز لازم است) .
- جوانان باید از ورزش بسیار و به مدت طولانی در معرض آفتاب قرار گرفتن و خوردن غذاهای گرم که تولید کننده صفرا هستند مثل سیر و پیاز و خردل پرهیز کنند.
- از گرسنگی بسیار دوری نمایند.
- در حمام باید آب را بیش از هوا به کار برند و در تابستان به حمامی که آب آن سرد یا نیم گرم باشد بروند.
- نوشیدنی های مبرّد و میوه هایی مانند انار و به و سیب و آلو بخورند.
تدبیر میانسالان
- مزاج سن افراد میانسال سرد و خشک است و تمام تدابیر و غذاهای آنها باید گرم و تر باشد (البته در نظر گرفتن برآیند مزاج مولودی و شغل و محل سکونت و عادت ها نیز لازم است)
- از فصد و حجامت و زالو دوری کنند زیرا در این سن تولید خون به سبب ضعف حرارت غریزی کم می باشد.
- بهترین تنقیه ها برای میانسالان اسهال است اما در حد اعتدال.
- بهترین تدبیر در سن میانسالی، خواب و استحمام و مصرف نوشیدنی های سازگار و غذاهای مناسب مزاج است.
- اختلال در دفع روده ای و کلیوی در میانسالی زیان آور است، بنابراین پیشگیری از یبوست و کمک به دفع ادرار حتی با استفاده از مدرّها لازم است.
- پیاده روی و مالش و دلک (ماساژ) معتدل با روغن های مناسب مفید است.
تدبیر پیران
- مزاج افراد پیر مختلف می باشد به طوری که اعضای اصلی ایشان سرد و خشک است ولی رطوبات بلغمی در داخل اعضای آنها انباشته می شود. پس لازم است به علایم بیمار توجه شود. اگر علایم بر سردی و خشکی دلالت کنند، باید غذا و بقیه تدابیر گرم و خشک به کار رود.
- بدن آنها را هر روز با روغن بنفشه بادام و بابونه چرب کنند.
- غذایشان باید کم حجم ولی از نظر کیفیت بالا باشد. به طور کلی کاهش حجم غذا و افزایش دفعات غذا و اجتناب از غذاهای سودازا و بلغم زا توصیه می گردد.غذاهایی مانند آبگوشت، شوربا، حلیم گندم،شیر و عسل،زرده تخم مرغ و آب گوشت و گوشت جوجه خروس و نان خوب پخته با میزان نمک متوسط مفید است.
- از سبزی ها، کاهو با دیگ افزارهای گرم که مصلح آن است میل کنند. برگ چغندر و کرفس و تره، و از میوه ها انجیر تازه و خشک و انگور و مویز با مغز گردو و بادام برای افراد پیر مناسب است.
- از خون گیری پرهیز کنند مگر در ضرورت شدید.
- از چیزهای ترش خصوصا سرکه اجتناب کنند.
- آشامیدن شیر مفید است به شرط اینکه بعد از آشامیدن شیر در ناحیه کبد و شکم احساس تمدّد و نفخ نکنند، بهترین شیر، شیر بز است.
- شیر پخته بهتر از شیر خام است و بهترین شیوه طبخ آن، این است که سه قسمت شیر را با یک قسمت آب مخلوط کرده، با شعله ملایم بجوشانند تا یک چهارم آن بخار شود، سپس با مقداری نبات و یا عسل شیرین کنند و ارام بنوشند. اگر در حین پختن شیر،مقداری زنجبیل برای کم کردن نفخ در آن بیندازند بهتر است.
- از گرسنه خوایدن پرهیز کنیند، زیرا گرسنه به خواب رفتن سبب از بین رفتن قوت می شود.
- یبوست کی از مشکلات این سنین است و لازم است با غذاهایی مانند خورش مرغ با چغندر و سوپ جو درمان شود، و اگر با این تدابیر برطرف نشد از انجیر خشک جوشانده در آب عسل و مسهل های خفیف استفاده شود. خوردن انجیر تازه در فصل آن و انجیر خیسانده شده در زمستان، از بهترین درمانها برای نرم کردن شکم است.
- مالش و ماساژ برای پیران مناسب است و سبب تقویت آنها می شود. به طور کلی ماساژ، ورزش، روغن مالی مناسب و حمام برای این گروه مناسب است.