مهارت مقابله با هیجان ها از نظر قرآن

هیجان ها از نعمت هاى الهى هستند که در انسان به ودیعت نهاده شده اند. زندگى بدون آنها بى روح، فاقد نشاط و تیره و تار مى نماید. سلامت روانى و عقلانى انسان ها تا حد زیادى به سلامت هیجانى وابسته است. جلوه هاى مختلف هیجانى نقش هاى متفاوتى در زندگی انسانی ایفا مى کنند، از جمله اینکه به عنوان وسیله اى براى برقرارى ارتباط با دیگران به کار مى روند و فرد مى تواند از طریق آنها اطلاعاتى را در مورد احساسات، نیازها، موفقیتها و امیال خود به دیگران منتقل نماید و یا ادراک و احساس کند. هیجان ها انواع مختلفى دارند که مهمترین آنها عبارتند از: ترس، نفرت، غم، شادى، علاقه و خشم. در ادامه با ما باشید در مقاله مهارت مقابله با هیجان ها از نظر قرآن

مهارت مقابله با هیجان ها از نظر قرآن

خشم یکی از پرشورترین هیجانها و همچنین خطرناک ترین هیجان است.

اگر افراد نتوانند خشم خود را کنترل و مدیریت کنند، با مشکلات و تنشهای روحى و روانى بسیارى مواجه مى شوند. دین مبین اسلام، نه ابراز خشم را نفى کرده و نه سرکوب آن را مى پذیرد، بلکه درصدد تربیت و به اعتدال رساندن آن و همچنین کنترل و مدیریت هیجان های منفی در انسان است. امام صادق علیه السلام فرمودند: مؤمن چون خشمگین شود، خشمش او را از حق بیرون نبرد و چون خشنود شود، خشنودى اش او را به باطل نکشاند و چون قدرت یابد بیش از حق خود نگیرد. یعنی اینکه هیجان موجبات خروج افراد با ایمان را از حق طلبی و ورود به باطل و ظلم و اجحاف به دیگران را فراهم نکند بررسى پیشینه پژوهش نشان مى دهد که مفهوم کظم غیظ در جامعه اسلامى ما مورد کم توجهى قرار گرفته است. کظم غیظ در لغت به معنای بستن سر مشکی است که از آب پر شده باشد و به طور کنایه در مورد کسانی که از خشم و غضب پر می شوند و با کنترل خشم خود، از اعمال آن خودداری می نمایند، به کار می رود. غیظ به معنی شدت یافتن غضب و حالت برافروختگی و هیجان فوق العاده روحی است که بعد ازمشاهده ناملایمات به انسان دست می دهد و لازم است تحت کنترل و اراده انسان قرار گیرد.

گاهی انسانها خواسته یا ناخواسته، آگاهانه یا ناآگاهانه تحت تاثیر هیجانات و احساسات درونی و بیرونی واقع میشوند و دست به اعمالی می زنند که همان لحظه و یا بعد از آن از عمل خویش پشیمان می شوند در حالی که پشیمانی در تاثیر و نتیجه کار تاثیری ندارد. چون خشم ابراز شد یا کلام گفته شد همانند روغنی است که بر زمین ریخته شده و جمع کردن آن ممکن نیست و اگر هم باشد بسیار سخت است. بنابراین مقابله و کنترل این هیجانات قبل از آن که انسان را به عملی وادار نماید اهمیت دارد که نیازمند آگاهی و مهارت است. اگر زندگی نامه اولیاء خدا و بطور کلی انسانهای موفق را مطالعه نماییم در می یابیم که از خصوصیات بارز آنها، کنترل هیجانات بوده است. لذا خدای متعال در سوره ناس قرآن کریم میفرماید: بگو به پروردگار مردم پناه می برم، فرمانروای مردم، خدای مردم، از شر وسوسه و وسوسه گر نهانی، آنکه در دلهای مردم وسوسه می کند خواه از جنیان باشد یا از آدمیان. در حقیقت بـا گـفـتـن برب الـنـاس، اعتراف به قدرت ربوبی پروردگار مى‌کند, و خود را تحت تربیت و پرورش او قرار مى‌دهد.

با گفتن ملک الناس، او را ملک و خود را تحت امر او مى‌داند و بنده ی گوش به فرمانش مى‌شود.  با گفتن اله الناس، در راه عبودیت و بندگی او گام برمیدارد و از پرستش غیر او پرهیز مى‌کند.

 بدون شـک کـسـى کـه بـه ایـن صـفـات سـه گانه ایمان داشته باشد و در این طریق حرکت کند از شر وسوسه گران در امان خواهد بود و در حقیقت، این اوصاف سه گانه تحت تربیت و پرورش، تحت فرمان و عبودیت، پرهیز از ستایش غیر خداوند، سه درس مهم تربیتى و سه وسیله نجات از شر وسوسه‌گران و شیاطین است.

مهارت مقابله با هیجان ها را از قرآن کریم بیاموزید

قرآن کریم درباره فرو خوردن خشم مى فرماید: همانا که در توانگرى و تنگدستى، انفاق مى کنند و خشم خود را فرو مى برند و از خطاهاى مردم درمى گذرند، خدا نیکوکاران را دوست دارد (آل عمران: 134). در حقیقت اگر کسی از دو حسن برخوردار باشد بطوریکه در مواقع توانگری به یاد نیازمندان باشد و انفاق کند و در هنگام خشم و عصبانیت، بتواند آنرا کنترل کند و همچنین خطای دیگران را ببخشد، در اینصورت در زمره نیکوکاران قرار گرفته و برخورداری از صفت  نیکوکاری پاداش او خواهد بود.

مدیریت هیجان ها، نیاز به در نظر گرفتن مسیرهاى هیجانى مختلف و انتخاب شیوه درست از میان آنهاست. براى کسب این مهارت ها، نخست باید توانایى کنترل احساسات خود را به وجود آورند به این معنا که بایستی بتوانند تعدیل کننده تمام احساسات و هیجان هاى خود، اعم از لذت بخش و آزار دهنده باشند، سپس در مورد آنها فکر کنند و مورد بازنگرى قرار دهند بطوریکه بتوانند یک هیجان را کنترل کنند و تداوم بخشند یا آن را اصلاح و بازسازى کنند.

اگر کنترل بیشترى بر هیجانات خود از جمله هیجان خشم داشته و استرس کمترى ایجاد شود، موجبات کاهش مشکلات و بهره مندی از سلامت روانى بالاترى بوجود میآید.

در آیات دیگری میفرماید: آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند، آیا دوست نمى دارید خداوند شما را ببخشد، خداوند آمرزنده و مهربان است (نور: 22).

پس با گذشتى زیبا و دلنشین، از مردم درگذر و آنان را مشمول عفو خود ساز (حجر: 85).

این آیات میآموزد که اولاً اگر کسی که خطای دیگران را ببخشد و از مال خود نیز به آنها ببخشاید، در معرض بخشش الهی است. ثانیاً در برخورد با خطاکاران نباید دچار افراط و تندروی شد و همه درها را به روی آنان بست.
ثالثاً نیازمند بودن برای کمک و انفاق کفایت میکند و صالح بودن لازم نیست. رابعاً صفت عفو و بخشش از صفات الهی است که مطلوب و مورد نیاز انسان است.

پس لازم است هر جا که هیجانی بر انسان غلبه میکند چه توانگری و چه فقر، چه موفقیت و چه شکست، چه اندوه و چه شادی به خدا پناه برد و بر او توکل کرد و اقدامات خداپسندانه داشت تا زمینه آرامش و سعادت فراهم شود و هیچگاه از این شیوه پشیمان نشد.

امیدواریم مقاله مهارت مقابله با هیجان ها از نظر قرآن برای شما مفید باشد و در کنترل خشم و هیجانات منفی کمک کننده باشد