ورزش بیش از حد چه خطراتی به دنبال دارد؟

خطراتی که ورزش بیش از حد به‌دنبال دارد، نه‌تنها فایده چندانی به فرد نمی‌رساند، بلکه گاهی آسیب‌های جبران‌ناپذیری را ایجاد می‌کند. حدود 90 درصد آسیب‌های ورزشی را جراحت‌ها و آسیب به بافت‌های نرم شامل پیچ‌خوردگی‌ها وکشیدگی‌ها را دربرمی‌گیرد. در این میان، انتخاب فعالیت مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. شمار اندکی از ورزش‌ها عوارضی چون پارگی تاندون یا حتی شکستگی استخوان‌ها را به دنبال دارد.

اول، آماده باشید

تأثیر ورزش را روی سلامتی افراد نمی‌توان نادیده گرفت به‌طوری که باعث پیشگیری از بیماری های شایع، بالا بردن هماهنگی ماهیچه‌ها، افزایش انرژی و آمادگی بدن می‌شود.

انجام منظم فعالیت‌های ورزشی، بسیاری از بیماری‌های مزمن را از قبیل بیماری‌های قلبی، دیابت نوع 2، سکته و برخی سرطان‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد ورزش اعتماد به نفس را بالا برده و کیفیت خواب و انرژی بدن را بهبود می‌بخشد و از این طریق، استرس، افسردگی، زوال عقل و آلزایمر را کاهش می‌دهد.

از سوی دیگر، فعالیت بدنی و ورزش علاوه بر فوایدی که دارد، در صورت عدم رعایت برخی نکات، خطرات و آسیب‌هایی را نیز در پی دارد. بسیاری از افرادی که فعالیت‌های ورزشی را به‌طور منظم انجام می‌دهند تنها جراحت‌های جزئی را متحمل می‌شوند، ولی در این میان، رعایت برخی نکات قبل و بعد و حین ورزش می‌تواند خطر بروز آسیب‌های ورزشی را تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. به‌عنوان مثال گرم کردن بدن پیش از شروع ورزش انجام حرکات ورزشی تا حد توانایی بدن و بالا بردن شدت حرکات به آهستگی می‌تواند ضریب آسیب را در افراد کاهش دهد.

معمولا بیشتر آسیب‌های ورزشی به‌دنبال، انجام حرکات بسیار سریع، انجام حرکات بیش از حد توان بدن، نداشتن آمادگی لازم برای انجام حرکات، و وارد آوردن فشار بیش از حد به بدن، بروز حوادث ناگهانی حین ورزش را، هم در ورزشکاران غیرحرفه‌ای و هم در ورزشکاران حرفه‌ای افزایش می دهد.

زانو در معرض خطر

 مفصل زانو به عنوان بزرگ‌ترین مفصل بدن، برای انجام بسیاری از کارها و حرکات ورزشی مورد نیاز است و شایع‌ترین آسیب‌دیدگی را نیز بین ورزشکاران جوان به خود اختصاص می‌دهد و به طور کلی حدود 55 درصد جراحات ورزشی را شامل می‌شود. آسیب‌های وارده به زانو در نقاط مختلف این مفصل ایجاد می‌شود. مفصل زانو از طریق ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و چهار رباط حیاتی، حمایت می‌شود. از شایع‌ترین آسیب‌های این نقطه از بدن می‌توان به کشیدگی یا پارگی رباط اشاره کرد.

ورزشکار با ایجاد تغییرات ناگهانی در جهت چرخش، باعث می‌شود پا روی زمین ثابت باقی بماند و زانو بچرخد که در نهایت کشیدگی یا پارگی رباط صلیبی زانو را به دنبال دارد. آسیب دیگر وارده به زانو، ضربات محکمی است که در ورزش‌های برخوردی، بر اثر اعمال فشار به مفصل خارجی زانو به وجود می‌آید. ولی معمولا آسیب‌های جدی‌تر بر اثر آسیب‌های مکرر و پی‌درپی روی زانو شکل می‌گیرد. بنابراین کوچکترین درد را جدی بگیرید و به پزشکان متخصص طب ورزشی مراجعه کنید تا معاینه شوید. شاید در بعضی موارد معاینه شما نرمال باشد اما ارزش دارد، چون از آن پس با آرامش و اطمینان حرکت های صحیحی که انجام می دادید را می توانید ادامه دهید.

بیشتر ورزشکاران فوتبال، والیبال، ژیمناستیک، اسکی، هاکی و تخته اسکی، بیش از دیگر ورزشکاران رشته‌های دیگر در معرض آسیب‌های وارده به زانو هستند. آسیب زانو در دیگر ورزش‌ها نیز مشاهده می شود از جمله، دوچرخه‌سواری، دویدن، شنا و واترپلو.

آسیب‌های گردنی

 ورزش منظم به‌طور طبیعی فشاری را به ماهیچه‌ها و رباط‌های ناحیه گردن وارد می‌کند. ضربه مستقیم به ناحیه سر و شانه‌ها می‌تواند آسیب‌های سر، دیسک گردن و صدمه به اعصاب اندام فوقانی (دست ها) را به دنبال داشته باشد و باعث کشیدگی و رگ‌به‌رگ شدن گردن شود. با وارد آمدن هر ضربه به سر، فشاری به گردن وارد می‌آید. برخوردهایی که با سرعت زیاد با ناحیه سر اتفاق می‌افتد و سر با شتاب به جلو یا عقب پرتاب می‌شود، فشار زیادی را به گردن وارد می‌کند به گونه‌ای که همین حرکات ناگهانی ممکن است باعث پاره شدن رباط‌های گردن یا بیرون زدگی دیسک گردنی شود. این رباط‌ها، مهره‌های گردنی را به هم متصل می‌کند. شایع‌ ترین آسیبی که در ناحیه گردن و به دنبال آسیب‌های ورزشی رخ می‌دهد، صدمات وارده به منبع شبکه ا عصاب بازویی می‌باشد. این اعصاب از گردن خارج می شوند و ادامه ی آنها در شانه‌ها نیز وجود دارند. دردی که در این آسیب‌دیدگی احساس می‌شود، از شانه به دست‌‌ها منتشر می‌شود و فرد حالی مثل شوک‌الکتریکی را حس می‌کند. این آسیب‌دیدگی در بیش از 70 درصد بازیکنان فوتبال، در عمر ورزشی شان ایجاد می‌شود. برای جلوگیری از موارد شدید غیر قابل درمان، در صورت بروز کوچکترین درد گردن، درد شانه، درد انتشاری به نوک دست ها،و گزگز انگشتان دست هاحتمابه پزشکان متخصص طب ورزشی مراجعه کنید تا معاینه شوید.

آسیب‌دیدگی ناحیه کمر

 ناحیه کمر در طول ورزش ممکن است از نقاط مختلف دچار آسیب‌دیدگی شود. ولی با وجود این، بیش از 20 درصد تمام جراحت‌های وارده در ورزش در قسمت تحتانی کمر ایجاد می‌شود. این ناحیه از کمر، بیش از هر نقطه دیگری در معرض آسیب دیسک ها قرار دارد. ورزش‌هایی مثل دویدن، حرکات چرخشی مانند گلف و وزنه‌برداری بیشتر احتمال آسیب به ناحیه تحتانی کمر در آنها مشاهده می‌شود. آسیب قسمت تحتانی کمر، بیشتر به صورت اسپاسم و گرفتگی عضلانی،  درد پایین کمر، درد انتشاری از کمر به پشت زانو و گاهی تا نوک انگشتان پا (رادیکولوپاتی) خود را نشان می دهد. در موارد شدیدتر گزگز، بی حسی و بی حرکتی اندام تحتانی (پاها) ایجاد می شود.

قسمت فوقانی کمر و قسمت قفسه سینه (توراسیک) هم از آسیب ورزشی در امان نیست و به دلیل بی‌حرکت بودن و حمایت بیش از حدی که از آن به عمل می‌آید، مستعد آسیب‌دیدگی است اما آسیب‌هایی که در این ناحیه ایجاد می‌شود غالبا با شکستگی دنده و درد بین دنده‌ها و کشیدگی ماهیچه‌های این نقطه بروز می‌کند. کار با وزنه، شنا، گلف، تنیس و حتی اسکی خطر بروز آسیب‌دیدگی در ناحیه فوقانی کمر و قسمت قفسه سینه را بالا می‌برد.

 پزشکان و متخصصان طب ورزشی توصیه می‌کنند همه ورزشکاران اعم از ورزشکاران حرفه‌ای یا غیرحرفه‌ای باید پیش از هرگونه فعالیت ورزشی یا بدنی ابتدا اقدام به گرم و آماده کردن بدن کنند تا از این طریق ماهیچه‌ها گرم شده و برای یک فعالیت سنگین آماده شوند. این کار خطر آسیب‌دیدگی را به صفر نمی‌رساند، ولی تا حد قابل ملاحظه‌ای می‌تواند جراحت احتمالی را کاهش دهد. این کار گردش خون را در ماهیچه‌های بدن افزایش داده و خون بیشتری به عضلات و رباط‌‌های کمر، گردن و تمام اعضای بدن می‌رسد. علاوه بر این، انجام حرکات کششی در طول گرم کردن بدن، می‌تواند دامنه حرکت ماهیچه‌ها را افزایش داده و از کشیدگی ها و پیچ خوردن های تاندونی (رباط ها) تا حد قابل ملاحظه ای جلوگیری شود.