هیپوترمی یا افت دمای بدن چه خطراتی دارد

هیپوترمی چیست ؟ هیپوترمی به معنی افت دمای بدن است و به وضعیتی گفته می شود که دمای مرکزی بدن که معمولاً ۳۷ درجه سانتی گراد است، به 35 درجه سانتی گراد و یا کمتر برسد. منظور از دمای مرکزی، دمای داخل دهان یا معقد است، چون ممکن است دمای دست یا پا حتی خیلی کمتر از این حد باشد، ولی فرد دچار هیپوترمی نشده باشد.

هیپوترمی معمولا در اثر تماس طولانی مدت با هوای سرد ایجاد می شود. این مشکل در فصول سرد سال بیشتر رخ می دهد، اما اگر در فصول گرم سال هم در معرض طولانی مدت هوای سرد قرار بگیرید، خطر ابتلا به هیپوترمی وجود دارد.

البته هیپوترمی نیز مانند سایر شرایط بالینی، درجه بندی شدید تا ضعیف دارد.

انواع هیپوترمی و درجه بندی آن

در هیپوترمی خفیف دمای بدن بین 35 تا 33 درجه سانتیگراد خواهد بود. در هیپوترمی متوسط ، دمای بدن 32 تا 28 درجه سانتی گراد و در هیپوترمی شدید این دما به 27 درجه و کمتر خواهد رسید.

علائم هیپوترمی

هیپوترمی خفیف تا متوسط

لرزیدن معمولا اولین نشانه جدی احساس سرما است که خیلی وقت ها افت دما را سرکوب می کند، زیرا باعث ایجاد گرما می شود. در واقع لرزیدن بهترین عارضه هیپوترمی است که به پیشگیری از عوارض خطرناک آن کمک می کند.

نفس کشیدن آرام و سطحی، گیجی و اختلالات حافظه، احساس خواب آلودگی و خستگی، افت فشار خون و ضربان قلب معمولا علائم رایج هیپوترمی خفیف تا متوسط هستند.

هیپوترمی شدید :

زمانی که دمای بدن شروع به کاهش می کند، گذشته از احساس سرما و لرزیدن که در برخی موارد ممکن است رخ دهد، عملکرد مغزی اولین تأثیرات را می پذیرد.

خطر خاص و ویژه هیپوترمی گسترش تدریجی آن است و از آنجایی که این تأثیرپذیری مغزی از هیپوترمی منجر به اختلال در تفکر و منطق می گردد، ممکن است که مغزکاملا مورد غفلت قرار بگیرد و فرد نتواند راه حل مناسب برای این وضعیت را بیابد.

نکته : اگرچه مواجهه با هوای سرد باعث هیپوترمی می شود، اما شدت این وضعیت را سن فرد، توده بدنی و حجم چربی بدن، وضعیت سلامتی قلب و عروق، توده عضلانی و مدت زمان مواجهه با هوای سرد تعیین خواهد کرد.

 

عوارض هیپوترمی چه هستند؟

اگر حالت های ذکر شده در بدن فرد ایجاد شده و مدت زمان زیادی بدون درمان رها شود عوارض زیر را در پی خواهد داشت:

سرمازدگی یا مرگ بافت های بدن که شایع ترین عارضه ای است که در زمان یخ زدن بافت ها ایجاد می شود.

آسیب های عصبی و آسیب به رگ های خونی

گانگرن و یا تخریب بافت بدن

هیپوترمی گاهی در موارد شدید نیز به مرگ منجر می شود.

عواملی که در هیپوترمی نقش دارند

تاثیر سن در هیپوترمی

سن یک عامل خطر برای هیپوترمی است. هیپوترمی در نوزاد و افراد مسن دارای بالاترین خطر ابتلا می باشند. این به خاطر کاهش توانایی تنظیم درجه حرارت در بدن آن ها است.

بیماری های روانی و زوال عقل در خطر هیپوترمی

بیماری های روانی مانند افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و اختلالات دوقطبی، در معرض خطر بیشتری برای هیپوترمی هستند.  زوال عقل، و یا از دست دادن حافظه که اغلب با مشکل در درک احساسات رخ می دهد، می تواند خطر ابتلا به هیپوترمی را افزایش دهد.

مصرف الکل و مواد مخدر

الکل یا مواد مخدر می توانند درک افراد را از سرما مخدوش کنند. از طرفی از هوش رفتن افراد مصرف کننده در هوای سرد خطر کاهش دمای بدن را به همراه دارد. الکل از مواد مخدر در این میان خطرناک تر است. زیرا بیشتر مصرف کنندگان الکل به غلط تصور می کنند دمای بدنشان از درون بالا رفته است. در حالی که گرم شدنی که از مصرف الکل ایجاد می شود بر اثر گشاد شدن رگ های خونی در زیر پوست و افزایش جریان خون در آن ها است، نه افزایش دمای کلی بدن.

مصرف برخی داروها و ایجاد هیپوترمی

بعضی داروهای ضد افسردگی، آرام بخش ها و داروهای آنتی سایکوتیک می توانند توانایی بدن را برای تنظیم درجه حرارت کاهش دهند. اگر تصور می کنید که دارویی موجب ایجاد تغییر در دمای بدنتان می شود، به خصوص اگر در مناطق سردسیر زندگی می کنید، حتما این موضوع را با پزشک مطرح کنید.

سایر عللی که می توانند باعث هیپوترمی شوند :

• کم کاری تیروئید
• آرتروز
• کم شدن آب بدن
• دیابت
• بیماری پارکینسون که یک اختلال سیستم عصبی است و بر روی حرکت بدن تاثیر می گذارد.

موارد زیر نیز می تواند بر روی درک احساسات بدن از جمله احساس سرما تاثیر بگذارد:

• سکته مغزی
• آسیب های نخاعی
• سوختن پوست
• سوء تغذیه

درمان هیپوترمی

بیمار باید از محیط سرد خارج شده و لباس‌های مرطوب با پوشش خشک و گرم جایگزین شود. درمان‌ها و مداخلات باید به آرامی صورت گیرد، چرا که دستکاری‌های خشن می‌تواند منجر به ایجاد ریتم VF در قلب تحریک پذیر بیمارهیپوترم شود.

اصل درمان بیمار هیپوترمی، بازگرم‌سازی است و تظاهرات بالینی به مرور با بالا رفتن دمای بدن بهبود می‌یابند.

در صورتی که دمای مرکزی بالای 34 درجه باشد، بازگرم‌سازی به صورت پاسیو انجام می‌شود. منظور از بازگرم‌سازی پاسیو خروج از محیط سرد و پوشش مناسب با لباس و پتو است.

اگر بیمار به هوش است دادن مایعات گرم و یا سوپ گرم بهترین گزینه است.

لمس نبض و مشاهده تنفس در این بیماران مشکل است و نیاز به مدت زمان طولانی ، دست کم 30 تا 60 ثانیه می باشد. در صورت وجود هیپوترمی شدید و ایست قلبی- تنفسی ماساژ قلبی نباید شروع شود ولی در هیپوترمی متوسط مانعی برای ماساژ وجود ندارد.

پیشگیری از هیپوترمی

جهت جلوگیری از هیپوترمی بهتر است در مواجهه با سرما لباس به اندازه کافی پوشیده شود، کلاه به سر گذاشته شود. لباس خیس عوض شود، سفر برنامه ریزی شده باشد، از داروهای آرام بخش و الکل اجتناب شود. غذا به اندازه کافی مصرف شود.

کوهنوردان در خطر هیپوترمی

افرادی که به کوه می روند و در اندیشه فتح قله کوه هستند در صورتی که تجربه و تجهیزات کافی و مناسب به همراه نداشته باشند در خطر هیپوترمی هستند، همیشه تجهیرات مدرن نمی تواند به افراد کوه نورد کمک کند و استفاده از دانش روز کوهنوردی ، بررسی آب و هوا ، استفاده از راه بلدهای بومی از نکات مهم در فتح قله های مرتفع است.