سلامت دات لایف سلامت دات لایف با پوشش آخرین اخبار حوزه سلامت و ارائه راهکارهایی برای زندگی سالم با همراهی پزشکان متخصص در بیماری ها دیابت ، سرطان ، تغذیه ، ورزش پوست و مو
قدرت کنترل ادرار در شب معمولا ماه ها ( وحتی چند سال ) بعد از توانایی در کنترل ادرار در زمان بیداری ظاهر می شود. سن شب ادراری : به طور طبیعی حدود 40 درصد کودکان 3 ساله و 20 درصد کودکان 5 ساله همچنان شب ها خود را خیس می کنند و این در کوکان 6 ساله به 10 درصد و در 14 سالگی 3درصد و در بالغین به 1 درصد می رسد. ( آمار کشورهای غربی )
توجه : شب ادراری موضوعی اختیاری ، عمدی و ناشی از تنبلی نیست ، کودک را سرزنش نکنید.
همانند سایر مراحل تکاملی همچون راه رفتن و به زبان آمدن ، کنترل ادرار در شب ها نیز در میان کودکان بسیار مختلف می باشد و مهم ترین مسأله در آن ارث است و اگر در اعضا درجه اول و یا دوم خانواده ، افرادی دچار شب ادراری بوده باشند احتمال اینکه در کودکان جدید خانواده نیز دیده شود بیشتر خواهد بود.
از نظر طبی هر گاه کودکی پس از 5 تا 7 سالگی همچنان شب ها خود را خیس کند ، اصطلاح شب ادراری اولیه به کار برده می شود. اگر کودکی حداقل برای 6 ماه شبها خشک باشد ولی مجددا برای مدتی خود را شب ها خیس کند به آن شب ادراری ثانویه گفته می شود. علت تمایز قایل شدن در این است که شب ادراری اولیه عمدتا یک مسأله تکاملی است ولی در شب ادراری ثانویه معمولا علت خاصی برای آن وجود دارد.
علل شب ادراری
از میان هر 100 کودکی که شب ادراری دارند ، فقط یک نفر مشکل طبی مرتبط با شب ادراری دارد و 99 نفر بقیه مشکل خاصی ندارند.
علل اصلی شب ادراری در کودکان به قرار زیر است :
- استرس های روحی روانی : اصولا هر نوع استرس شدید می تواند در کودک موجب شب ادراری شود که مهم ترین آنها عبارتند از : محیط نا امن خانه ( دعوای پدر و مادر ، طلاق و… ) ، ورود خواهر یا برادر جدید ، ورود به کودکستان و یا مدرسه ، تغییر محل زندگی ، فشار وارد کردن برای آموزش دستشویی و…
- عفونت ادراری : در این حالت معمولا سوزش و ناراحتی موقع ادرار کردن ، تند تند ادرار کردن ، بوی بد ادرار و گاهی تب وجود دارد.
- مرض قند : در این حالت معمولا تند تند ادرار کردن و تشنه شدن نیز وجود دارد.
- اختلالات نورولوژیک یا خواب : نادر هستند.
درایت و راه حل شب ادراری در کودکان
- هرگز کودک خود را سرزنش و بدتر از آن تنبیه نکنید. بلکه به او اطمینان دهید که مشکل او به تدریج رفع خواهد شد.
- دادن زمان کافی برای تکامل سیستم عصبی بهترین راه درمان است.
- در صورت وجود علائم و نشانه هایی از بیماری ( نظیر تب ، تکرر یا سوزش ادرار و… ) با پزشک معالج کودک خود مشورت نمایید. (معمولا با معاینه و چند آزمایش می توان اطمینان خاطر پیدا کرد)
- شرایط و جو روحی مناسب برای کودک فراهم کنید.
- از دادن مایعات نیم تا یک ساعت قبل از خواب به کودک خودداری کنید ( البته اگر کودک تشنه بود، تعلل نکنید)
- درست قبل از خواب به او کمک کنید تا ادرار کند. با مشخص کردن زمان خیس کردن در شب ، 10 تا 15 دقیقه قبل از موعدش کودک را دستشویی ببرید.
- از نایلون زیر ملافه یا پوشک استفاده کنید. قبل از استفاده از پوشک در شب ها بهتر است به کودک توضیح داده شود و اگر تمایل نداشت او را آزاد بگذارید.
- نگه داشتن ادرار توسط کودک برای مدت کوتاه افزایش تدریجی طول مدت آن توسط برخی توصیه شده است ولی به نظر نمی رسد چندان قابل توجیه باشد.
- استفاده از تشک زنگ دار مخصوص شب ادراری تا حدودی می تواند کمک کننده باشد.
آیا استفاده از دارو برای شب ادراری موثر و مناسب است؟
در جواب مادرانی که از کارشناسان سایت سلامت دات لایف در مورد قرص شب ادراری سوال پرسیده بودند باید بگوییم :
امروزه عمدتا از 2 دارو ، یکی داروی ضد افسردگی ( ایمی پیرامین ) و دیگری داروی کاهنده ادرار( دسموپرسین ) برای شب ادراری اولیه استفاده می شود. اگر چه این دو دارو در تعدادی از کودکان ( حدود یک سوم در مورد ایمی پیرامین و نیمی از موارد در مورد دسموپرسین ) می تواند موثر باشند ولی اولا اثرات آنها دائمی نیست ( معالجه نمی کنند ) و با قطع دارو معمولا باز می گردد و ثانیا با عوارض همراه هستند. به این دلایل ، مصرف موقت یکی از این دو داروها عمدتا محدود به مواردی است که کودک تحت استرس بوده ( نظیر شروع مدرسه ) یا بروز آن برای کودک و خانواده ناراحت کننده باشد. ( مسافرت و… )
بی اختیاری ادرار در کودکان
به عدم توانایی کنترل ادرار در زمان بیداری ( پس از مدتی که کودک به خوبی کنترل ادرار خود را به دست آورده است ) بی اختیاری ادرار گفته می شود و تقریبا در بسیاری از کودکان در چند سال اول پس از آموزش دستشویی هرازگاهی رخ می دهد ( ماهی چند بار ) که مسأله ای کاملا طبیعی تلقی می شود ( خصوصا در شرایط استرس زا ) و نیازی به هیچ اقدام خاصی ندارد ، مگر اینکه دفعات آن زیاد باشد و یا شک به بیماری خاصی وجود داشته باشد که در این صورت بایستی با پزشک معالج مشورت نمود.
اگر کودک 3 تا 4 ساله هنوز به طور کامل قادر به کنترل مدفوع خود نمی باشد ( در بیداری یا خواب ) و به کرات اتفاق بیفتد ، بی اختیاری مدفوع اطلاق خواهد شد.
علت عدم کنترل مدفوع در کودکان
- داشتن حساسیت و وارد کردن فشار بیش از حد به کودک جهت آموزش دستشویی
- وجود استرس شدید در کودک و یا جلب توجه کردن
- یبوست ( خصوصا اگر کودک برای 3 تا 4 روز پشت سر هم اجابت مزاج نداشته باشد )
- وجود بیماری گوارشی
- اختلالات مادرزادی یا اکتسابی ( عقب مانده ذهنی و… )
- اساس درمان بی اختیاری مدفوع ، حمایت از کودک و برطرف کردن عوامل اجتماعی احتمالی آن است.
منبع : کتاب پرورش ، تربیت و مراقبت از کودکان در 2 تا 5 سالگی و نوجوانان ، انتشارات ما و شما
