در سراسر دنیا میلیون ها نفر هستند که به اندازه کافی نمی خوابند، بسیاری از آنان بر این باورند که خواب و استراحت اتلاف وقت و انرژیست، چنین باوری کاملاً اشتباه و در کنار تغذیه بد از مهمترین دلایل ایجاد ناراحتی ها و بیماری های مختلف است.
در زیر به بررسی نیاز بدن به خواب می پردازیم:
1- خواب لازمه هر نوع بهبودی است. فرد طی روز از سیستم اعصاب سمپاتیک خود استفاده می نماید که باعث مصرف انرژی و خستگی بدن شده، این سیستم با سیستم اعصاب پاراسمپاتیک تنظیم و متعادل می شود، که وظیفه آن بازسازی بدن و باز یافت انرژی است، سیستم اعصاب پاراسمپانیک معمولاً در هنگام خواب و استراحت عمل می نماید، به همین دلیل زمان خوابیدن را زمان تعمیر و نگهداری بدن می نامند، چنانچه شما خواب کافی نداشته باشید راندمان فیزیکی و ذهنی شما دچار مشکل می شود و بیماری ها دیرتر بهبود می یابند چون زمان کافی برای ترمیم بافت های آسیب دیده وجود ندارد. همچنین کم خوابی سبب می شود بدن فرصت کافی برای ترمیم پوست و تولید کلاژن را نداشته و تاثیر مستقیم در افزایش چین و چروک های پوست می گذارد. از طرفی دیگر وقتی مدت خواب شما کافی نباشد بدن ترمیم سایر اندام ها را نسبت به ترمیم موها در اولویت قرار می دهد، زیرا موها جز بافت حیاتی برای ادامه بقا نمی باشند و این امر متقابلا افزایش ریزش موها را به دنبال خواهد داشت.
2- بازسازی و پاکسازی بدن نیازمند انرژیست. حذف سموم از بدن هنگام شب زمانی که بدن در حال استراحت است صورت می گیرد، عمل پاکسازی سموم به انرژی احتیاج دارد، در نتیجه اگر انرژی زیادی در طول روز مصرف شود و یا خواب و استراحت کافی نداشته باشید حذف سموم به درستی صورت نمی گیرد.
3- بیشتر پردازش های فکری شب ها اتفاق می افتد. به دلیل تعداد مشغله های فکری در روز، تمرکز کافی برای انجام کامل پردازش ها وجود ندارد، ذهن این پردازش ها را به هنگام خواب کامل می کند. احتمالاً این اتفاق برای شما افتاده که ذهنتان مسئله و مشکلی را که غیر قابل حل بنظر می رسیده به هنگام شب حل نموده است و در روز بعد اثری از آن فکر و یا احساس باقی نمانده، بنابراین اگر به خودتان زمان کافی برای خواب و استراحت ندهید نه تنها از لحاظ فیزیکی بلکه از لحاظ فکری و احساسی نیز دچار آسیب خواهید شد.
4- اهمیت خواب دیدن. خواب دیدن تنها منحصر به انسان نیست در بسیاری از حیوانات نیز این پدیده وجود دارد، رویاها می توانند پردازش وقایع گذشته و یا مرور اتفاقات روزانه باشند، در بیشتر مردم خواب دیدن به نوعی باعث پردازش عمیق تر اطلاعات دریافت شده در روز می گردد، البته برخی از رویاها و کابوس ها می توانند ناشی از پر خوری و یا وجود برخی از مشکلات جسمی باشند. اگر کسی به اندازه کافی نخوابد و یا دچار بی خوابی باشد، پروسه رویا دیدن دچار اختلال و در نتیجه اثرات بدی روی وضعیت روانی وی می گذارد. این نیز دلیلی دیگر که چرا خواب کافی تا این حد برای هر کس مهم است.
بدن ما به 8 – 9 ساعت خواب واقعی نیاز دارد، حال برای کسانی که دچار بیماری هستند تا 11 ساعت در روز نیاز است. استراحت کردن در حالت بیداری خواب محسوب نمی شود، بهترین زمان برای خوابیدن شب بین ساعت 9 – 11 می باشد.
نکات عمومی جهت کمک به بهبود خواب:
1- شام را زودتر میل کنید، خوردن دیر هنگام شام موجب باقی ماندن غذای هضم نشده در معده و بروز بی خوابی می شود، سعی کنید شام را سبک و قبل از ساعت 8 میل نمایید.
2- اگر نمک زیاد می خورید، مصرف آن را در شب کاهش دهید، نمک بسیار محرک است. حتی نمک های دریایی و با کیفیت بالا نیز تحریک کننده هستند، به دلیل تحریک آمیز بودن نمک است که مردم غذاها و خوردنی هایی مثل چیپس، پفک، ترشی، سس گوجه فرنگی و سیب زمینی سرخ کرده را دوست دارند.
3- از خوردن شیرینی جات، آبمیوه ، میوه، شکلات در شب خودداری کنید، مواد قندی می توانند تنظیمات شیمیایی بدن را تحت تأثیر قرار داده و از طرفی دیگر باعث گرسنگی در نیمه شب شوند.
4- از نوشیدن مایعات محرک و کافئین دار بعد از ساعت 5 بعد از ظهر خودداری نمایید مانند قهوه، نسکافه و چای و غیره.
5- از نوشیدن آب زیاد قبل از خواب خودداری نمایید، ممکن است هنگام خواب با ازدیاد ادرار مواجه و از خواب بیدار شوید.
6- مطمئن باشید محیط اطراف شما به اندازه کافی گرم است.
7- معمولاً تهویه هوا برای داشتن خواب بهتر مفید است، باز گذاشتن لای پنجره یا ورودی هوا می تواند مفید باشد.
8- محیط خواب هر چه تاریکتر و ساکت تر باشد خوابیدن راحت خواهد بود.
9- از خستگی خیلی زیاد اجتناب کنید. اگر به هر دلیلی تا دیر وقت بیدار بمانید سیستم اعصاب سمپاتیک و غدد فوق کلیوی به گونه ای عمل می کنند که بیشتر بیدار بمانید. در واقع هورمون های ترشح شده توسط این غدد باعث می شوند بدن با خوابیدن مبارزه کند خیلی از مواقع برایتان اتفاق افتاده وقتی ساعت خوابتان بگذرد دیگر تا صبح نمی توانید بخوابید.
10- وسایل الکترونیکی مانند لپ تاپ، موبایل، تلفن بی سیم، تلویزیون و سایر وسایل الکترونیکی که میدان های الکترومغناطیسی ایجاد می کنند را خاموش یا حداقل 4 متر از آن ها فاصله بگیرید.
11- نوشیدن چای بابونه و ریشه سنبل الطیب قبل از خواب اثر آرام بخشی بر سیستم اعصاب می گذارد. (لطفا از افراط در نوشیدن آن ها و به طور مستمر خودداری نمایید)
12- استفاده از سونای خشک 1 الی 2 بار در هفته نیز تاثیر قابل توجهی در آرام سازی سیستم اعصاب مرکزی می گذارد که سبب بهبود خواب می شود. جهت مطالعه بیشتر مقاله سونای درمانی را مطالعه نمایید.