دختر چهارساله ام با داشتن یک برادر 10 ماهه جدیدا بد رفتاری می کند و شبها خود را خیس می کند. پسر بزرگترم تازگی ها دائم به من می چسبد. هر دو پسرم دائما در حال اذیت و آزار یکدیگر هستند ، ولی با دوستانشان بسیار گرم و صمیمی هستند. مگر نه اینکه خواهرها و برادرها بایستی بیش از سایرین با همدیگر دوست و مهربان باشند.
هر کدام یک از بچه ها می گویند اول من ! اول من و…سخت است اما در واقعیت زندگی و در آینده که فرزندان بزرگ شوند، می فهمید ، داشتن بیش از یک فرزند نه تنها برای پدر و مادر در امر پرورش و تربیت راحت تر و بهتر است ، بلکه آنها بدین وسیله مسائلی همچون ارتباط اجتماعی ، دوست داشتن ، مشارکت و روش حل مشکلات را فرا گرفته و از احساس تنهایی در آینده رها می شوند ( به شرط اینکه اختلاف سنی بیش از دو تا چهار سال نشود ). اگر چه حسادت با خود حس تعلق و وفاداری را به همراه دارد و ممکن است محرکی برای تلاش و کوشش باشد ولی غالبا آزار دهنده و مخرب است و متاسفانه این مسأله در مورد خواهران و برادران ( خصوصا کم سن و سال ) یک موضوعی کاملا طبیعی است.
به عبارت دقیق تر تقریبا تمام کودکان دو تا پنج ساله به دلیل ماهیت تکاملی ( ژنتیکی ) خاصشان و پدیده پیوند با تعلق ( BONDING & ATTACHMENT ) که لازمه شکل گیری حس امنیت است به درجات متفاوت نسبت به خواهر یا برادر خود حسادت کرده و چشم و هم چشمی و لجبازی می کند. در این سنین کودکان صد در صد توجه و زمان پدر و مادر را برای خود می خواهند و حاضر به شراکت نیستند. البته کودکان زمانی که پدر یا مادر درگیر کارها و مسئولیت های شخصی ( از جمله : دوش گرفتن ، تمیز کردن خانه ، شیر دادن به بچه و… ) هستند ، به هم نمی ریزند. در اختلاف سنی بین دو تا چهار سال و نیز میان خواهران و برادران هم جنس ، میزان حسادت بیشتر از سایر موارد است. برای اینکه بتوانید درک کنید که وقتی یک خواهر یا برادر کوچکتر وارد منزل می شود ، کودک چه حسی دارد کافی است تصور کنید که همسرتان با یک معشوقه جوانتر و خوشگلتر و نازتر دست در دست هم وارد منزل شوند. تازه بدتر اینکه از او ( فرزند بزرگتر ) خواسته شود تا نه تنها هووی جدید را دوست بدارد بلکه همه چیز خود را با او نیز شریک شود.
توجه : اگر با این مسأله حسادت خواهران و برادران به درستی برخورد نشود می تواند موجب صدمات جدی جبران ناپذیر روحی روانی و کاشته شدن حس کینه و آزردگی در ضمیر ناخودآگاه کودک برای بقیه عمرش نسبت به خواهر یا برادرش شود و درضمن با حس گناه خود را از درون متلاشی کند.
نکته : در حوالی چهار ماهگی ( زمانیکه امکان برقراری ارتباط فعال با دیگران ظاهر می شود و کودک به اصطلاح خوردنی می شود ) زمان راه افتادن حوالی سه سالگی و دوران نوجوانی احتمال برانگیخته شدن حسادت و لجبازی بیشتر خواهد بود.
نشانه ها و علایم حسادت و چشم و هم چشمی میان خواهران و برادران کوچک
- زیاده خواهی و انجام رفتارهای مثبت یا منفی برای جلب توجه بیشتر پدر و مادر نسبت به خود.
- بروز رفتارهای خشن و بهانه گیری
- برگشت و ظهور مجدد برخی از مراحل تکاملی سنین پایین تر( شروع استفاده مجدد از پستانک ، انگشت مکیدن ، شب ادراری و… )
- چسبیدن به مادر یا پدر
منبع : کتاب پرورش ، تربیت و مراقبت از کودکان در 2 تا 5 سالگی و نوجوانان ، انتشارات ما و شما