بیماری مادرزادی شکاف لب و کام

شکاف لب و کام یک بیماری مادرزادی است که در نتیجه اختلال در بسته شدن درز لب و یا کام در دوران جنینی ایجاد می شود.

شکاف ها می توانند به صورت شکاف لب ، شکاف کام و یا با هم باشند. شکاف لب می تواند یک طرفه و یا دو طرفه باشد. این بیماری در سونوگرافی قبل از تولد قابل تشخیص خواهد بود. سلامت دات لایف در این مقاله توضیحاتی مفید در رابطه با این نقص مادرزادی ارائه کرده است.

علل به وجود آمدن کام شکاف دار

1- عوامل ژنتیکی : داشتن والدین و یا خویشاوندان مبتلا به این نقص و یا سن بالای مادر در زمان حاملگی یکی از علل بروز شکاف لب و کام دانسته شده است.

2- عوامل محیطی : اعتیاد به سیگار ، مصرف مشروبات الکی ، کمبود ویتامین آ و اسیدفولیک ، ابتلای مادر به بیماری دیابت ، تغذیه نامناسب مادر ، مصرف برخی از داروها در زمان حاملگی و استرس و مشکلات عصبی مادر در زمان حاملگی از دیگر عوامل به وجود آمدن عارضه شکاف لب و کام است.

راه کارهای پیشگیری کننده

گذراندن دوران بارداری سالم ، عدم مصرف سیگار و مشروبات الکلی و تغذیه مناسب در دوران بارداری می تواند تا حد زیادی از ابتلای جنین به این نقص مادرزادی جلوگیری کند.

عوارض و مشکلات

1- مشکلات تغذیه ای به دلیل ورود شیر به حفره بینی و مجاری هوایی

2- مشکلات تنفسی هنگام تغذیه

3- مشکلات شنوایی و عفونت های گوش میانی

4- اختلال گفتاری به دلیل شکاف ایجاد شده میان بینی  و دهان. این گروه از کودکان در ادای کلمات دچار مشکل خواهند بود و حروف را به صورت تودماغی و نامفهوم بیان می کنند.

5- ناهنجاری های دندان و فک

6- اختلال در شکل ظاهری بینی و عملکرد آن

7- اختلال در رشد فک در آینده

بعضی از این کودکان ، هم زمان مبتلا به بیماری های قلبی مادرزادی هستند که بایستی مورد بررسی قرار بگیرند. تولد نوزادانی با ناهنجاری شکاف لب و کام ، پدر و مادر را دچار مشکل و نگرانی از وضعیت آینده کودک می کند. این کودکان به دلیل بدشکلی ظاهری و گاهی اشکال در گفتار دچار عدم اعتماد به نفس و مشکلات روحی در بزرگسالی خواهند شد.

 

درمان

عموماً درمان اولیه و اصلی در این ناهنجاری مادرزادی جراحی است. ممکن است یک جراحی ساده ( بستن شکاف لب ) تا چندین عمل پیچیده و تکمیلی جهت بستن کام روی فرد مبتلا انجام شود. جراحی شکاف لب ، معمولاً در سن 4-3 ماهگی و جراحی شکاف کام در سنین 12-9 ماهگی توسط جراح پلاستیک انجام می شود.

درمان های ثانویه مانند برطرف کردن مشکل گفتاری ، عفونت های گوش ، مشکلات دندان و فک و نیز مشکلات روحی – روانی فرد توسط یک تیم متشکل از دندان پزشک ، ارتودنتیست ، گفتار درمان ، متخصص گوش و حلق وبینی ، روان پزشک و پرستار انجام می پذیرد.

 

تغذیه

1- تغذیه شیر خوار باید در حالت نشسته و با سرپستانک های مخصوص این نوزادان انجام شود و در موارد دیگر می توان از سرنگ دارای پوار – به جای پیستون – برای تغذیه این نوزادان استفاده کرد.

2- پس از خوردن شیر برای تسهیل هضم غذا و خروج هوای بلیعده شده هنگام شیر خوردن باید کودک را تشویق به آروغ زدن کرد.

3- افزایش دفعات تغذیه و کاهش مقدار شیر در هر نوبت ، می تواند تأثیر زیادی در جلوگیری از مشکلات تنفسی و تغذیه ای نوزاد داشته باشد.

4- شیرخوار باید به خوابیدن به پشت و پهلو عادت کند ، زیرا بعد از عمل بستن شکاف لب تا مدتی شیرخوار نمی تواند روی شکم بخوابد.

 

مراقبت های بعد از عمل شکاف لب و کام

1- از ناحیه عمل حمایت و حفاظت کنید.

2- حرکات کودک را مهار کنید.

3- برای تغذیه از مایعات صاف شده استفاده کنید.

4- تغذیه را با استفاده از سرنگ انجام دهید و پس از آن خط بخیه را با پنبه آغشته به سرم شست وشو ( سرم فیزیولوژی ) تمیز کنید.

5- در صورت تجویز پزشک از پماد آنتی بیوتیک در خط بخیه استفاده کنید.

6- کودک را در وضعیت نیمه نشسته قرار دهید.

توضیح : بخیه معمولا توسط جراح ، پنج روز پس از عمل کشیده می شود.

 

مراقبت های بعد از عمل شکاف کام

1- در این نوع عمل جراحی کودک را بر روی شکم باید بخوابانید.

2- می توانید به محض هوشیاری کودک تا چند روز بعد از عمل جراحی ( بسته به شدت بیماری و جراحی انجام شده ) با سرنگ یا فنجان تغذیه را شروع کنید ( استفاده از قاشق ممنوع است ).

3- به هیچ عنوان وسایلی مانند : دماسنج ، نی ، قاشق و غیره را وارد دهان کودک نکنید.

4- حرکات کودک را باید مهار کنید.

5- از دادن غذاهای سفت به کودک تا زمان دستور جراح بپرهیزید.

توصیه به والدین

کودکان مبتلا به شکاف لب و کام نیاز به پیگیری و حمایت مداوم دارند. برخی از آنها نیاز به چند مرحله عمل جراحی خواهند داشت. به دلیل خطر زیاد عفونت گوش ، آزمایش های شنوایی در این کودکان باید به طور کامل انجام شود و برای دستیابی به تکلم صحیح خدمات گفتار درمانی ضروری است. در این گونه بیماران جلوگیری و درمان عفونت های تنفسی از اهمیت زیادی برخوردار است.