یائسگی زودرس ، علل و درمان آن

یائسگی فرآیند بیولوژیکی طبیعی و گذر از مرحله‌‌ای به مرحله دیگر است. این فرآیند با تغییرات هورمونی ، فیزیکی و روانی اتفاق می‌افتد و کاملاً طبیعی محسوب می‌شود. بیشتر زنان در سنین ۴۷ تا ۵۱ سالگی و با توجه به شرایط محیطی و فردی ، یائسه می شوند اما اگر یائسگی در زمانی زودتر از موعد طبیعی رخ دهد ، مثلاً در سنین زیر ۴۰ سال ، یا در مواردی قبل از ۳۰ سالگی ، دیگر یائسگی طبیعی محسوب نمی شود. در حقیقت این فرد دچار «یائسگی زودرس» شده است. در مقاله پیش رو اینکه یائسگی زودرس چیست؟ با چه علائمی همراه است؟ چه عوارضی می تواند داشته باشد و یا اینکه در باروری مؤثر است یا خیر؟ را به شما پاسخ خواهیم داد. با سلامت دات لایف همراه باشید.

یائسگی زودرس ، علل ، درمان
یائسگی زودرس ، علل ، درمان

یائسگی زودرس چیست؟

از کار افتادگی زود‌رس تخمدان‌ ها (یائسگی زودرس) به از دست رفتن کارکرد تخمدان‌ ها پیش از 40 سالگی گفته می ‌شود. در این حالت ، دوره‌ی ماهانه متوقف می ‌شود و مقدار هورمون استروژن کاهش و مقدار هورمون تحریک ‌کننده‌ی فولیکول‌ ها(FSH)  افزایش می‌ یابد. یک تا 4 درصد از جمعیت زنان به این بیماری دچار می‌ شوند و نازایی از پی‌آمدهای آن است. به طور معمول دخترها با تخمدان‌ هایی به دنیا می‌ آیند که مقدار کافی از تخمک‌ ها‌ی نارس را در خود دارند. از زمان بلوغ تا 50 سالگی هر ماه یک تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد می ‌‌شود تا این که اندوخته‌ی تخمک‌ها به پایان می‌ رسد و یائسگی رخ می ‌دهد. اما در دختران و زنان جوانی که به بیماری از کارافتادگی پیش‌رس تخمدان‌ها دچار شده‌ اند ، تخمک‌ ها به روزگار جوانی از دست می روند یا دچار نارسایی‌ می شوند. در نتیجه ، بیمار جوان دچار یائسگی زود هنگام می ‌شود. این یائسگی زود هنگام ، به طور معمول در40 سالگی رخ می‌ دهد ، اما ممکن است حتی به روزگار نوجوانی نیز خود رانشان دهد.

 عوامل پدیدآورنده یائسگی زودرس چیست؟

یائسگی فرآیند بیولوژیکی طبیعی و گذر از مرحله‌‌ای به مرحله دیگر است. این فرآیند با تغییرات هورمونی ، فیزیکی و روانی اتفاق می‌افتد و کاملاً طبیعی محسوب می‌شود. تاکنون دلایل متعددی برای یائسگی زودرس شناخته شده است. اگر تخمدان ‌ها قادر به ساختن هورمون نباشند و به تحریکات هیپوفیز که تنظیم‌‌کننده تخمدان ‌هاست، پاسخ ندهند یائسگی زودرس اتفاق می ‌افتد. یکی دیگر از عواملی که باعث یائسگی زودرس می ‌شود ، مصرف برخی داروها یا اعمال جراحی است ؛ هیستروکتومی کامل (برداشتن رحم و تخمدان ‌ها) در سنین پایین باعث یائسگی زودرس می‌ شود ولی اگر فقط رحم برداشته شود و تخمدان‌ها خارج نشوند ، معمولاً باعث یائسگی نمی‌ شود.
از جمله موارد دیگر می ‌توان به شیمی‌ درمانی و اشعه‌ درمانی برای درمان سرطان ‌ها اشاره کرد. زنان مبتلا به سرطان که تحت این‌ گونه درمان‌ ها قرار می ‌گیرند ، ممکن است در معرض یائسگی زودرس قرار گیرند اما معمولاً این روند به تدریج رخ می‌ دهد و ممکن است قبل از اینکه خانمی به دوران یائسگی برسد ، ماه‌ ها یا سال‌ ها علایم دوران یائسگی داشته باشد.
اختلالات کروموزومی به‌علت اختلال مادرزادی در برخی کروموزوم‌ های خاص نیز یکی دیگر از عوامل به شمار می‌رود. در برخی بیماری‌ها یا اختلالات خود ایمنی که در آنها نارسایی تخمدان ایجاد می ‌شود به‌ دلیل اینکه بدن ضد تخمدان ‌ها و رحم پادتن می‌ سازد ، در نهایت تخمدان ‌ها از کار می ‌افتند. این افراد ممکن است سابقه خانوادگی یائسگی زودرس داشته باشند. عفونت‌ های ویروسی مثل ویروس عامل بیماری اوریون نیز می‌ تواند باعث یائسگی زودرس شود.

نشانه های یائسگی زودرس چیست؟

اگر خانمی در سنین قبل از 45 سالگی با قطع ناگهانی یا طولانی شدن فواصل قاعدگی و علایمی مثل گرگرفتگی ، بدخوابی‌ های شبانه و تعریق روبرو ‌شود ، باید به پزشک مراجعه کند. با پایین آمدن میزان هورمون استروژن ، بافت پوششی واژن خشک‌تر ، نازک و شکننده می‌ شود و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌ دهد. با کم‌شدن نرمی و لزجی ، سوزش و خارش همراه با افزایش خطر عفونت مجاری ادراری واژن به وجود می ‌آید. فرد ممکن است مکرراً احساس ادرار یا نیاز فوری به تخلیه داشته باشد یا دچار بی‌ اختیاری ادرار شود. به دنبال کاهش هورمون استروژن ، رگ‌های خونی به سرعت گشاد می ‌شوند و فرد احساس گرما و سرخ شدن ناگهانی که اصطلاحاً به آن گرگرفتگی می‌ گویند ، می‌ کند. این حالت ممکن است هر چند ساعت یک بار یا فقط گاهی در روز یا شب اتفاق بیفتد. اختلالات خواب و عرق شبانه از پیامدهای گرگرفتگی است. این بیماران معمولاً در حالی از خواب می‌ پرند که بدنشان خیس عرق شده و به دنبال آن دچار لرز می ‌شوند و حتی ممکن است در دوباره به خواب رفتن یا یک خواب عمیق دچار مشکل شوند. کمبود خواب و تغییرات هورمونی بر خلق و خو و همچنین سلامت آن ها تأثیر سوء ‌می ‌گذارد و معمولاً دچار خستگی ، بی‌قراری ، کاهش حافظه و عدم تمرکز می‌ شوند. گاهی میل جنسی کاهش می‌یابد که علت آن می‌ تواند تغییرات هورمونی و خلقی و تحریک ‌پذیری فرد باشد.

عوارض یائسگی زودرس چیست؟

متاسفانه ناباروری تنها عارضه ناشی از یائسگی نیست ، بلکه عوارضی چون پوکی استخوان‌ها ، افسردگی و اضطراب ، نارسائی تیروئید ، بیماری‌های قلبی و عروقی ، خشکی چشم و پوست نیز از عوارض یائسگی هستند.

پوکی استخوان ؛ مهم ترین عارضه ای که یائسگی زودرس به همراه دارد: دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه درخصوص عوارضی که یائسگی زودرس می تواند برای فرد به وجود آورد گفت: در خصوص عوارض این مسئله باید بگویم که اگر یائسگی در سنین پایین یعنی 20 تا 30 سال رخ دهد، عارضه ها شدیدتر خواهد بود؛ اما در هر صورت یائسگی زودرس موجب پوکی استخوان خواهد شد. طی چند سال اول پس از یائسگی تراکم استخوان ها با سرعت بیش تری کاهش می یابد که این کاهش می تواند منجر به کاهش توده استخوانی و نهایتاً پوکی استخوان شود.

افزایش چربی خون و اختلالات قلبی و عروقی: به دلیل قطع قاعدگی ، افراد از استروژن بی بهره شده و همین مسأله موجب می شود که چربی خون افراد افزایش پیدا کند و به تبع آن مشکلات قلبی و عروقی نیز به وجود آید. به همین دلیل  توصیه می شود این افراد تحت نظر پزشک ، معاینات مربوطه را انجام دهند و چربی خون شان کنترل شود.

آیا پس از یائسگی زودرس شانس بارداری کاهش می یابد؟

به دلیل اینکه در اکثر موارد ، مشکلات ژنتیکی علت اصلی این مسأله است ، قدرت باروری این افراد معمولاً بر نمی گردد و احتمال باروری بسیار کم و پایین می شود. البته ناگفته نماند با توجه به پیشرفت هایی که در زمینه باروری صورت گرفته ، امکان بچه دار شدن زنانی که به یائسگی زودرس مبتلا می شوند وجود دارد. اگر این زنان رحم سالمی داشته باشند ، می توانند با دریافت تخمک اهدایی از زنان دیگر و کاشت آن درون رحم ، صاحب فرزند شوند. بیمار مبتلا به یائسگی زودرس باید قبل از تصمیم‌ گیری برای باردار شدن به فکر سلامت خود باشد. در ادامه با راه های درمان یائسگی زودرس و رژیم غذایی مناسب برای کاهش عوارض آن آشنا خواهید شد.

درمان یائسگی زودرس چیست؟

در حال حاضر هیچ درمانی برای برگشت عملکرد تخمدان وجود ندارد ، ولی برای رفع علائم یائسگی درمان وجود دارد و این درمان علاوه بر بهبود علائم یائسگی از بروز عوارض آن مثل پوکی استخوان نیز می ‌تواند جلوگیری کند. علاوه بر آن در 5 تا 10 درصد موارد ، خود به خود فعالیت تخمدان بر‌ می‌گردد و حتی بارداری اتفاق می‌افتد‌. یکی از کارهای اصلی درمان این عارضه ، جایگزینی هورمون استروژن است که توسط تخمدان باید به‌طور طبیعی ترشح می‌شد و اکنون متوقف شده است. استروژن نقش مهمی در سلامت یک خانم دارد ، برای مثال سیستم اسکلتی یک خانم برای سالم ماندن و مقاومت در برابر شکستگی به تحریک استروژن نیاز دارد. بدون استروژن ، خانم‌ های مبتلا به یائسگی در معرض خطر پوکی استخوان هستند‌. شواهد متناقضی وجود دارد که کمبود استروژن قبل از یائسگی می‌ تواند سبب خطر بیماری قلبی نیز شود‌. همچنین علائم یائسگی مثل گرگرفتگی ، تعریق شبانه ، اختلالات خواب و خشکی واژن نیز برای بیمار آزار‌دهنده هستند. با این تفاسیر ، هدف از درمان با استروژن ، پیشگیری یا کم کردن عوارض کمبود استروژن است. البته در کنار استفاده از استروژن به منظور تکمیل درمان و جلوگیری از ایجاد سرطان رحم ، داروی هورمونی پروژسترونی نیز برای بیمار تجویز می‌شود. اما این زنان حتماً باید تحت نظر پزشک باشند و تا زمانی که وی تشخیص دهد به هورمون درمانی ادامه دهند. بیشتر متخصصان توصیه می‌کنند تا 50 سالگی که سن متوسط یائسگی است بیماران، تحت درمان دارویی با استروژن و پروژسترون قرار گیرند. هورمون‌ درمانی با مقداری بیش از آن چه که برای زنان یائسه تجویز می شود، انجام می‌ گیرد. درمان با مقدار پایین آغاز می‌ شود و مقدار هورمون به تدریج افزایش می یابد. به طور معمول هورمون استروژن و پروژسترون و گاهی تستسترون به کار می‌ رود. گاهی قرص‌های ضد بارداری بر هورمون‌ درمانی ترجیح داده می شود. برنامه‌ی غذایی مناسب و ورزش منظم نیز سودمند است. به افراد دچار یائسگی زودرس مصرف موادغذایی حاوی کلسیم ، ویتامین D و همچنین رژیم غذایی سالم که شامل میوه جات ، سبزیجات ، و غلات است و  محدود کردن چربی های اشباع و قندها در برنامه غذایی توصیه می شود.

در این مقاله با  یائسگی زودرس ، عوامل مؤثر در بروز یائسگی زودرس ، علائم و راه های درمان آن آشنا شدید. یائسگی برخلاف اسمش به معنای یأس از زندگی نیست. یک روند بیولوژیک طبیعی بدن است که باعث می شود نگرانی های یک خانم در مورد بارداری و قاعدگی به پایان برسد. اما حس زنانگی را خاموش نخواهد کرد. برای آشنایی بیشتر با رژیم غدایی مناسب در دوران یائسگی به مقاله رژیم غذایی مناسب دوران یائسگی مراجعه کنید.

درمان گیاهی یائسگی زودرس

یکی از قسمت های مهم و پرطرفدار سایت سلامت دات لایف طب سنتی ایرانی و گیاهان دارویی است برهمین اساس در مقالات بعدی به درمان گیاهی یائسگی زودرس خواهیم پرداخت.

1/5 - (1 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید